Autor dokonuje analizy relacji między rozwojem teorii umysłu, czyli zdolności do przewidywania i wyjaśniania tego, co ludzie myślą i czynią poprzez odwoływanie się do ich stanów umysłowych, i funkcji wykonawczych, które należą współcześnie do jednego z najbardziej prężnych nurtów badań nad rozwojem poznawczym. Związek między poziomem zdolności składających się na „teorię umysłu” i zdolności „wykonawczych” obserwowany jest zarówno w normalnym, jak i nietypowym rozwoju. Natura relacji zachodzącej między zdolnościami pozwalającymi rozumieć świat mentalny a procesami poznawczej samokontroli pozostaje przedmiotem kontrowersji. Na podstawie przeglądu badań przedsawiony również został model relacji między rozwojem funkcji wykonawczych i teorii umysłu, za którym przemawia największa liczba dotąd zebranych danych. Dodatkowo zagadnienia wybiegające poza związek „teoria umysłu – funkcje wykonawcze” są sygnalizowane w rozdziale 1. oraz w różnych miejscach pozostałych rozdziałów, w związku z dyskusją nad niektórymi wynikami badań związanych z głównym tematem monografii, a Czytelnik zainteresowany innymi aspektami badań nad dziecięcą teorią umysłu znajdzie spis takich prac w rozdziale pierwszym.

Wstęp

ROZDZIAŁ l
Dziecięce teorie umysłu - podejścia wyjaśniające
1.1. Wprowadzenie
1.2. Metody pomiaru teorii umysłu
1.3. Podejścia wyjaśniające
1.3.1. Teoria teorii
1.3.2. Koncepcja "teorii umysłu" jako wrodzonego modułu
1.3.3. Teoria symulacji
1.3.4. Podejście odwołujące się do funkcji wykonawczych
1.3.5. Inne nurty badań
1.4. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 2
Funkcje wykonawcze - z perspektywy rozwojowej
2.1. Problem struktury
2.1.1. Struktura funkcji wykonawczej w świetle podejścia PS
2.1.2. "Gorące" i "zimne" aspekty funkcji wykonawczych
2.2. Metody do pomiaru funkcji wykonawczych w badaniach nad dziećmi
2.3. Teorie rozwoju funkcji wykonawczych
2.3.1. Wyjaśnienie rozwoju funkcji wykonawczych odwołujące się do hamowania
2.3.2. Wyjaśnienie rozwoju funkcji wykonawczych jako konsekwencji rozwoju pamięci roboczej
2.3.3. Wyjaśnienia rozwoju funkcji wykonawczych w świetle teorii złożoności
2.3.4. Redeskrypcja jako podstawa poznawczej giętkości
2.4. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 3
Problem relacji między rozwojem teorii umysłu i funkcji wykonawczych
3.1. Rozwój teorii umysłu prowadzi do lepszej samokontroli (Tl)
3.2. Funkcje wykonawcze jako warunek wstępny rozwoju teorii umysłu (T2)
3.3. Rozumowanie warunkowe jako wspólny funkcjonalny składnik (T3)
3.4. Wspólne struktury mózgu (T4)
3.5. Komponent wykonawczy w testach teorii umysłu (T5)
3.5.1. Zadanie z oknami a komponent wykonawczy
3.5.2. Wyrazistość rzeczywistego stanu rzeczy a odpowiedzi w teście FP
3.5.3. Pytania wymagające przewidywania i wyjaśniania zachowania w testach FP
3.5.4. Proces selekcji treści przekonań jako źródło ograniczeń wykonawczych - model Lesliego
3.6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 4
Relacja miedzy teorią umysłu a funkcjami wykonawczymi w świetle badań nad nietypowym rozwojem
4.1. Teoria umysłu i funkcje wykonawcze u osób z autyzmem
4.1.1. Głębokość deficytu w zakresie FW i TU w autyzmie
4.2. Jaki aspekt funkcji wykonawczych jest szczególnie osłabiony w autyzmie?
4.2.1. Zdolność do planowania
4.2.2. Giętkość poznawcza
4.2.3. Zdolności inhibicyjne
4.3. Badania podłużne nad związkiem TU - FW w autyzmie
4.4. Teoria umysłu i funkcje wykonawcze u dzieci z ADHD
4.5. Relacja TU - FW w świetle badań nad innymi zaburzeniami rozwojowymi
4.6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 5
Relacja między teorią umysłu a funkcjami wykonawczymi w świetle badań nad normalnym rozwojem
5.1. Wczesne dzieciństwo
5.2. Średnie dzieciństwo
5.2.1. Teoria umysłu a pamięć robocza
5.2.2. Teoria umysłu a kontrola wykonawcza
5.2.3. Pamięć robocza i kontrola wykonawcza jako współdeterminanty poziomu teorii umysłu
5.2.4. Teoria umysłu a zdolność do planowania
5.2.5. Wielość interpretacji wyników badań nad związkiem FW - TU
5.2.6. Związek między teorią umysłu a funkcjami wykonawczymi w świetle badań podłużnych
5.3. Dane przemawiające za i przeciwko poszczególnym stanowiskom - podsumowanie

ROZDZIAŁ 6
Natura utajonej kompetencji mentalnej
6.1. Zjawisko antycypacyjnej reakcji wzrokowej
6.2. Utajona kompetencja mentalna jako okres gotowości do odnoszenia korzyści z jawnego uczenia się
6.3. Wzrokowe reakcje antycypacyjne u dzieci z autyzmem
6.4. Reakcje antycypacyjne a reguła "widzieć = wiedzieć" oraz pytania kontrolne
6.5. Czy reakcje wzrokowe faktycznie wyrażają nieświadomą wiedzę?
6.6. Rola funkcji wykonawczych i syntaktyki w przejściu od utajonej do jawnej kompetencji mentalnej
6.6.1. Test prawdziwych przekonań jako zadanie kontrolne
6.6.2. Stawianie żetonów jako miara stopnia pewności
6.7. Dalsze dowody na rzecz niezależności reakcji antycypacyjnych od kontroli hamowania
6.8. Hipotezy dotyczące natury i pochodzenia reakcji antycypacyjnych
6.8.1. Hipoteza wiedzy utajonej
6.8.2. Hipoteza niepełnej symulacji
6.8.3. Hipoteza błędnej interpretacji pytania testowego
6.8.4. Hipoteza "uszeregowania w czasie"
6.9. Podsumowanie

Zakończenie
Literatura
Child's 'theory of mind' in an expicit and implicit phase of development and executive f unctions (Summary)

The book deals with the problem of the relation between the development of theory of mind (ToM) and executive functions (EF). Five theories are discussed: 1) ToM development improves self-control; 2) action monitoring is necessary for developing a ToM; 3) correlation between ToM and EF tasks is due to common underlying conditional reasoning structure; 4) both abilities depend on the same or closely interrelated brain structures; and 5) ToM tasks contain a strong EF component. The review of research studies on atypical and normal development leads to the conclusion that the complex picture of the relations between ToM and EF development may result from the intertwining of different areas and levels of reciprocal influences. It is on the one hand the level of emergence-type vs. expressive-type influences, and, on the other hand, direct vs. indirect ones. Findings from the longitudinal studies convergently indicate that the development of EF, especially inhibitory control, is a potent, although not exclusive, contributor to children's developing understanding of mind, which speaks for the view that the development of EF is a prerequisite of ToM development. Additional factors involving common or closely interrelated brain structures underlying both abilities make the picture of EF-ToM relation more complicated. The review of studies on implicit understanding of false belief seems to indicate that the role of EF confines to the explicit phase of ToM development, which suggests the separateness of the mechanism of implicit and explicit ToM competence.