W maju 2019 roku minęło 100 lat od uroczystej inauguracji pierwszego roku akademickiego we Wszechnicy Piastowskiej, przemianowanej rok później na Uniwersytet Poznański. Od roku 1955 uczelnia ta nosi nazwę Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1950–1951 część jednostek organizacyjnych Uniwersytetu Poznańskiego przekształcono w samodzielne szkoły wyższe, które obecnie działają pod nazwami: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu i Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu. Być może kiedyś te cztery uczelnie powrócą do jednolitej formuły organizacyjnej: Uniwersytet Poznański. Oby tak się stało.

Jednym z ważniejszych wydarzeń jubileuszowego roku 2018/2019 była międzynarodowa konferencja naukowa na temat „Uniwersytet XXI wieku: od Humboldta do Uniwersytetu 4.0”, która odbyła się 3-4 kwietnia 2019 roku w Collegium Minus. Jej zadaniem było podjęcie próby ukazania możliwych i oczekiwanych kierunków rozwoju szkolnictwa wyższego w obliczu współczesnych i spodziewanych w przyszłości wyzwań wynikających m.in. z tzw. czwartej rewolucji przemysłowej, której jesteśmy świadkami i uczestnikami. Niewątpliwie ten etap rozwoju cywilizacji wiąże się z takimi zjawiskami, jak: cyfryzacja, rozwój sztucznej inteligencji,przetwarzanie chmurowe, big data oraz rozszerzona rzeczywistość. Oznaczają one konieczność dostosowania funkcji i organizacji uniwersytetu do obecnych i spodziewanych wyzwań. Wymuszają także potrzebę podjęcia i intensyfikacji nowych kierunków badań naukowych, a także modernizacji oferty dydaktycznej.
W książce zebrano teksty powstałe na podstawie części referatów (i niektórych głosów z dyskusji panelowej), wygłoszonych podczas konferencyjnych debat.

Wprowadzenie
Jerzy Marian Brzeziński, Tadeusz Wallas

Część I
JAKI UNIWERSYTET?

Piotr Sztompka
Misja uniwersytetu dzisiaj

Maciej Żylicz
Uniwersytet badawczy – wyzwania i zagrożenia

Michał Bilewicz
Uniwersytet różnorodny politycznie i kulturowo, czyli jak wspiąć się
na naukowe szczyty

Zbigniew Drozdowicz
Korporacyjny i świątynny typ kultury akademickiej

Jerzy Marian Brzeziński
Uniwersytet: między tradycją i wyzwaniami przyszłości

Anna Wolff-Powęska
Nauka historii. Odpowiedzialność w czasach postprawdy

Grażyna Borkowska
Kobiety na uniwersytecie: historyczne świadectwa i bieżące refleksje

Dariusz Jemielniak
Veni, vidi, wiki – albo dlaczego Wikipedia
jest najlepszym przyjacielem profesora

Część II
PAŃSTWO A UNIWERSYTET

Marek Kwiek
Stratyfikacja społeczna w nauce: wprowadzenie

Emanuel Kulczycki
Władza ewaluacyjna a przekształcenia komunikacji naukowej

Emanuel Kulczycki (koordynator), Krystian Szadkowski, Marcin Nowotny
Glosy

Summary: The University of the 21st Century. Between the Humboldt University and a Research University