WYRÓŻNIENIE w Konkursie Gaudeamus SWSW w kategorii e-booki, 24. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie 2021

1. Nota metodologiczna (Jacek Pyżalski, Aldona Zdrodowska)

2. Dzieci i młodzież jako użytkownicy internetu – podstawowe informacje (Jacek Pyżalski)3. Aktywności młodych ludzi w internecie (Łukasz Tomczyk)

4. Internet w szkole (Jacek Pyżalski)

5. Internet w domu (Aldona Zdrodowska)

6. Środowisko rówieśnicze a internet (Łukasz Tomczyk)

7. Doświadczane ryzyko i poczucie bezpieczeństwa w internecie (Katarzyna Abramczuk)

8. Problematyczne Użytkowanie Internetu (PUI) (Łukasz Tomczyk)

9. Elektroniczna przemoc rówieśnicza (cyberprzemoc) (Jacek Pyżalski)

10. Mowa nienawiści w internecie (Łukasz Tomczyk)

11. Materiały dotyczące seksu i zjawisko sekstingu (Łukasz Tomczyk)

12. Podsumowanie i wnioski (Jacek Pyżalski, Aldona Zdrodowska, Łukasz Tomczyk, Katarzyna Abramczuk)

Bibliografia

Noty o autorach

Pogłębione badania dotyczące tego, co młodzi ludzie robią w internecie i jak wiąże się to z ich indywidualnym i społecznym rozwojem mają stosunkowo krótką historię. Właściwie moment, od którego można mówić o bardziej rozbudowanych programach badawczych i rozpoczęciu zbierania szerzej zakrojonego materiału z tego obszaru, to przełom XX i XXI wieku. Większość badań dotyczących użytkowania internetu przez młodych ludzi obejmuje w jakimś stopniu problematykę urządzeń dostępowych oraz czasu korzystania. Podobnie jest w przypadku badania EU Kids Online. Realizowane wcześniej w naszym kraju badania ilościowe także dotyczyły tych kwestii. Z pierwszej edycji badań EU Kids Online (Kirwil, 2010) wynika, że młodzi ludzie (w wieku 9-16 lat) łączyli się z internetem głównie przez dzielony z innymi (57%) lub własny komputer stacjonarny. Jedynie 13% używało laptopa własnego i 13% laptopa wspólnego z innymi użytkownikami. Telefon komórkowy do łączenia z internetem używany był przez 37% młodych ludzi. W tych samych badaniach wykazano, że 96% polskich dzieci logowało się do sieci codziennie, a 24% 1-2 razy w tygodniu. Postęp technologiczny oraz spadek cen zarówno sprzętu, jak i opłat za połączenie z internetem znacząco zmienił ten obraz. Dekadę później wygląda on zupełnie inaczej.

W obecnej edycji badania EU Kids Online oprócz pytań o częstotliwość korzystania z poszczególnych urządzeń, a także czas przebywania online w dni robocze oraz weekendowe dodano kwestię posiadania konta w profilu społecznościowym jako specyficznej i istotnej z punktu widzenia potencjalnych szans oraz zagrożeń aktywności online. Smartfon i telefon komórkowy są najczęstszymi urządzeniami oferującymi mobilny dostęp, mały jest odsetek młodych ludzi, którzy korzystają z internetu stacjonarnie (np. nigdy lub prawie nigdy nie korzysta z komputera stacjonarnego i laptopa ponad 18% badanych). To bardzo istotny wynik, szczególnie w kontekście tego, jak rozumiemy bycie online. Posiadanie konta w portalu społecznościowym okazało się być bardzo częste (72,6%), jednak pomimo szerokiego wskaźnika zastosowanego w badaniu (obejmującego np. profile w grach) nie dotyczy ono prawie wszystkich młodychludzi. Przeczy to stereotypowemu myśleniu, że posiadanie konta w portalu społecznościowym stanowi oczywiste zaangażowanie młodych ludzi i jest społeczną koniecznością (np. wymaganą przez grupę rówieśniczą). Jednocześnie warto zwrócić uwagę, ze profile takie posiada prawie połowa najmłodszych badanych (9-10 lat). Najnowsze badania dotyczące amerykańskich nastolatków w wieku 13-17 lat (Pew Research Center, 2018) wskazują, że Facebook jest na czwartym miejscu, jeśli idzie o wykorzystywane przez tę grupę platformy internetowe. Wyprzedzają go YouTube (85%), Instagram (72%) i Snapchat (69%). Młodzi ludzie przenoszą się z jeszcze niedawno „królującego” Facebooka do innych platform, mimo że w całej populacji światowych internautów ten ostatni jest wciąż na pierwszym miejscu (Statista, 2018). Warto podkreślić, iż odsetki młodych ludzi bardzo wysoko oceniających własne wybrane kompetencje cyfrowe, nie są tak wysokie, jak się często uważa. Szczególnie niska samoocena dotyczy kompetencji związanych z poszukiwaniemi selekcją i weryfikacją informacji zamieszczonych online. Wreszcie, warto spojrzeć na rozkład przekonań dotyczących bycia online: jedynie około 16% młodych ludzi uważa, że często lub zawsze jest im łatwiej być sobą online; podobny odsetek twierdzi, że w internecie rozmawiają o innych sprawach niż twarzą w twarz; wreszcie jedynie około 6% jest zdania, iż rozmawiając online porusza sprawy osobiste, których nie porusza poza internetem. Wyniki te stoją w sprzeczności z poglądem, że życie młodych ludzi masowo przenosi się do sieci, gdzie czują się oni i komunikują lepiej niż poza internetem. Powinniśmy zatem pozbyć się funkcjonującej wciąż dychotomii w myśleniu o funkcjonowaniu młodych ludzi online i offline.