Monografia stanowi tematyczną kontynuację cyklu prac zainicjowanych w środowisku Zakładu Poradnictwa Społecznego Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, skupionych wokół problemów pomagania, wsparcia społecznego, poradnictwa, w ramach których swoje refleksje, badania i doświadczenia prezentuje szerokie grono teoretyków i praktyków z kraju.

W monografii skoncentrowano się na kategorii wsparcia społecznego rozumianego jako pomoc dostępna jednostce w sytuacjach trudnych. Dokonywano analizy jego charakteru strukturalnego, odnoszącego się do obiektywnie istniejących sieci społecznych, w które jednostka jest włączona oraz jego aspektu funkcjonalnego i specyfiki interakcji społecznych, które podejmowane są w zróżnicowanych sytuacjach trudnych.

Poszczególne teksty zawarte w niniejszej monografii odwołują się do procesów poszukiwania, doświadczania, planowania, organizowania, optymalizowania wsparcia adresowanego do jednostek i grup w różnych wymiarach życia społecznego, w wielu perspektywach temporalnych w przebiegu ludzkiej biografii. Mają zróżnicowany charakter, ich autorzy skupiają się na analizach teoretycznych, prezentują wybiórczo wyniki badań, odwołują się do przykładów ze społecznej praktyki, prezentując modele pomocy i wsparcia społecznego w relacjach nieformalnych i instytucjonalnych na poziomie makrospołecznym.

Teksty podzielono na kilka bloków tematycznych: związanych z wybranymi kategoriami teoretycznymi charakteryzującymi procesy pomocowe, z rodziną jako grupą wsparcia potrzebującą, jak i go udzielającą, wspieraniem jednostek i grup w procesach edukacyjnych, w biegu życia zawodowego oraz organizowaniem wsparcia mającego na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.

Wprowadzenie (Magdalena Piorunek, Joanna Nawój-Połoczańska, Agnieszka Skowrońska-Pućka)

I. Wokół pomagania – kategorie teoretyczne

Andrzej Radziewicz-Winnicki, „Przedporozumienie” jako kategoria teoretyczna w zakresie scalania wielu subdyscyplin zajmujących się wsparciem, pomocowością, poradnictwem i rehabilitacją publiczną

Agata Cudowska, Zasoby w osiąganiu dobrostanu i wsparciu społecznym

Edyta Zierkiewicz, Spór o znaczenie i rolę ekstrawersji w profesjonalnych i nieprofesjonalnych relacjach pomocowych

Renata Tomaszewska, Jednostka na rozdrożu. O wyzwaniach życia i poszukiwaniu szczęścia w ponowoczesnej rzeczywistości

II. Rodzina wspierająca i wsparcia potrzebująca

Bożena Matyjas, Rodzina jako środowisko wspierające integralny rozwój dziecka

Anna Dudak, Wybrane formy wsparcia mężczyzn realizujących się w roli zaangażowanych ojców

Joanna Rajewska de Mezer, Mediacje rodzinne jako forma pomocy rodzinie i dziecku w działaniach pomocy społecznej

Anna Siemaszko, Rodzina wspierająca – na drodze wspierania rodziny

III. Wsparcie jednostek i grup w procesie edukacyjnym

Nauczyciel wsparcia potrzebujący…

Joanna Madalińska-Michalak, Praca i edukacja a wsparcie nauczycieli w czasie pandemii COVID-19: możliwości i ograniczenia

Renata Wawrzyniak-Beszterda, Współpraca nauczycieli jako forma wsparcia w codzienności szkolnej. Uwagi na marginesie studium przypadku

Aleksandra Kulpa-Puczyńska, Kreowanie form współpracy i pomocy (także zdalnej) między przyszłymi oraz praktykującymi nauczycielami

Uczeń/student wsparcia potrzebujący…

Ewa Syrek, W trosce o dobrostan psychospołeczny uczniów – edukacja, wsparcie społeczne, pomoc

Katarzyna Klimkowska, Uniwersytet wobec potrzeb studentów w zakresie wsparcia psychopedagogicznego i doradztwa

Joanna Kozielska, Szkolny proces poradnictwa zawodowego w relacjach ósmoklasistów. Między oczekiwaniami a społeczną praktyką

Anna Oleszczyk, Doradztwo zawodowe jako wsparcie w rozwiązywaniu problemów edukacyjno- zawodowych młodzieży na przykładzie działań poradni psychologiczno-pedagogicznej

Aneta Sylwia Baranowska, Pomoc dzieciom cudzoziemskim w procesie adaptacji do nowego środowiska społeczno-kulturowego. Przykłady dobrych praktyk realizowanych w szkole

Małgorzata Kuśpit, Wsparcie uczniów uzdolnionych muzycznie w sytuacji tremy

IV. Wsparcie jednostki w biegu życia zawodowego

Ewa Sarzyńska-Mazurek, Danuta Wosik-Kawala, Próba typologii osób przygotowujących się do pracy w zawodach pomocowych – na podstawie ich zasobów osobistych

Ryszard Bera, Rekonwersja kadr w wojsku systemem wsparcia żołnierzy odchodzących do rezerwy

Katarzyna Nowosad, Rola wsparcia społecznego w radzeniu sobie ze stresem funkcjonariuszy policji

Magdalena Grochowalska, Formy wsparcia społecznego w realizacji kariery zawodowej w doświadczeniach początkujących nauczycielek przedszkola (raport z badań)

Żaneta Garbacik, Psychospołeczne konteksty pracy nauczycieli akademickich. Implikacje dla praktyki poradniczej

V. Przeciw społecznemu wykluczeniu

Barbara Kromolicka, Centrum Usług Społecznych nową ofertą wsparcia i wspomagania społecznego mieszkańców środowisk lokalnych

Małgorzata Grzywacz, Kultura diakonijna we współczesnej Polsce. Wybrane aspekty i projekty wspierające seniorów i osoby zagrożone wykluczeniem społecznym na przykładzie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP

Agata Matysiak-Błaszczyk, Barbara Jankowiak, Grupy rówieśnicze. Od socjalizacji rówieśniczej do rówieśniczego kontekstu w interwencjach psychologiczno-pedagogicznych 441

Katarzyna Gucwa-Porębska, Formy wsparcia postpenitencjarnego w czasie pandemii COVID-19 na przykładzie Centrum Integracji Pro Domo

Noty o autorach i redaktorach

This monograph is a thematic continuation of a series of works initiated by the Department of Social Counselling of the Faculty of Educational Studies, Adam Mickiewicz University in Poznań. It focuses on the problems of helping, social support and counselling, in which a wide range of theoreticians and practitioners from Poland present their reflections, research and experiences.

The monograph focuses on the category of social support understood as assistance available to an individual in difficult situations. It analyses the structural character of this support, referring to objectively existing social networks in which the individual is included, as well as its functional aspect and the specificity of social interactions that are undertaken in diverse difficult situations.

The individual texts in this monograph refer to the processes of searching, experiencing, planning, organising and optimising support addressed to individuals and groups in various dimensions of social life, in many temporal perspectives during the course of a human's life. They are diverse in nature; their authors focus on theoretical analyses, selectively present research results, refer to examples from social practice, and present models of social assistance and support in informal and institutional relations on a macro-social level.

The texts are divided into several thematic blocks. These relate to selected theoretical categories characteristic of helping processes, to the family as a group requiring support and providing it, to supporting individuals and groups in educational processes and during the course of professional life, and finally to organising support aimed at counteracting social exclusion.