Książka Narodziny romantyzmu w Polsce i na świecie gromadzi teksty przedstawione na IV Sympozjum im. Zofii Trojanowiczowej, w dwusetną rocznicę opublikowania Ballad i romansów Adama Mickiewicza. Autorzy tekstów przyglądają się dynamice wyłaniania się romantyzmu nie tylko w Polsce, lecz także w Europie i poza nią. Interesuje ich wielość kontekstów i dyskursów, w które był uwikłany od samego początku istnienia. Proponują namysł nie tyle nad „przełomem” romantycznym czy „pierwiosnkami romantyzmu”, ale nad różnymi początkami samego romantyzmu i zjawiskami, które mu towarzyszyły, takimi jak m.in. przemiany paradygmatu pamięci kulturowej, zmiany w modelu komunikacyjnym i typach edukacji, rola przekładu literackiego. Interesuje ich proces narodzin i kształtowania się romantyzmu (a także jego powtórnych narodzin) związany z poszczególnymi miejscami (np. Wilnem) i instytucjami. Przypominają zarówno wielkie debiuty literackie i genialne dzieła literackie, jak i szeroko rozumiane środowiska twórcze, które przyczyniały się do formułowania nowych pomysłów i koncepcji.

Książka poświęcona narodzinom romantyzmu otwiera szerokie możliwości: zachęca do ujęć interdyscyplinarnych i refleksji prowadzonej w rozmaitych kluczach metodologicznych. Szczególnie istotna jest tu perspektywa komparatystyczna w obserwacji narodzin romantyzmów narodowych w Europie (z uwzględnieniem romantyzmów mniej przywoływanych w polonistycznej refleksji) i Nowym Świecie (romantyzm amerykański).

ZOFIA DAMBEK-GIALLELIS, MACIEJ JUNKIERT, KRZYSZTOF TRZYBUŚ
Słowo wstępne 

I. PAMIĘĆ MIASTA

MARIA KALINOWSKA (UW)
Pamięć miasta utraconego – misteryjna semantyka Wilna w Dziadach Adama Mickiewicza 

JERZY BOROWCZYK (UAM)
Poddać próbie świat i siebie. Historia i podróże w prasie wileńskiej (1819–1822) 

MICHAŁ KUZIAK (UW)
Mickiewicz – dwa razy o początkach romantyzmu i o prowincji (z dodatkiem komentarza) 

KWIRYNA ZIEMBA (UG)
Pierwszy tom Poezji Adama Mickiewicza jako punkt wyjścia 

KRZYSZTOF TRYBUŚ (UAM)
O miejscach, pamięci i śmierci w Balladach i romansach 

MARIA MAKARUK (UW)
Czy Mickiewicz planował napisać dramę? Kilka myśli o teatralności Dziadów części I 

ELŻBIETA DĄBROWICZ (UwB)
Duch liberalny/duch romantyczny w piśmiennictwie warszawskim i wileńskim (1818–1822) 

II. W POSZUKIWANIU ŹRÓDEŁ

PIOTR CHLEBOWSKI (KUL)
Beethovena III Symfonia Es-dur op. 55 – na granicy światów 

JENS HERLTH (UNIWERSYTET FRYBURSKI)
Romantyzm a narodziny wyobraźni populistycznej – przypadek Mickiewicza

MAREK WILCZYŃSKI (UW)
Problematyczne narodziny romantyzmu w Stanach Zjednoczonych 

BERNADETTA KUCZERA-CHACHULSKA (IBL PAN)
Nie tylko Ballady i romanse (jeszcze o początkach romantyzmu polskiego w 1822 roku) 

JERZY FIEĆKO (UAM)
Hymn na dzień Zwiastowania N. P. Maryi i metafizyka 

ZOFIA DAMBEK-GIALLELIS (UAM)
Maria Antoniego Malczewskiego jako książka. Rekonesans 

MICHAEL DÜRING (UNIWERSYTET W KILONII)
Przyjaźń i przekład: Sonety krymskie jako „mała proza” w twórczości Piotra Wiaziemskiego 

CHRISTIAN ZEHNDER (UNIWERSYTET W BAMBERGU)
Narodziny romantyzmu z ducha przekładu. Mickiewiczowska Rękawiczka a gest poetycki 

MATEUSZ STRÓŻYŃSKI (UAM)
Platon, Katon i Tadeusz Rejtan: tyrania i metafizyka u Jacques’a Delille’a i Adama Mickiewicza 

JERZY KAŁĄŻNY (UAM)
Ponowne narodziny, czyli dziedzictwo wczesnego romantyzmu we współczesnej literaturze niemieckiej 

INDEKS OSOBOWY 

The book The Birth of Romanticism in Poland and the World brings together texts presented at the Fourth Zofia Trojanowiczowa Symposium, on the bicentenary of the publication of Adam Mickiewicz's Ballads and Romances. The authors of the texts look at the dynamics of the emergence of Romanticism not only in Poland, but also in Europe and beyond. Their interest is in the multiplicity of contexts and discourses in which Romanticism was entangled from the very beginning of its existence. They propose to reflect not so much on the Romantic 'breakthrough' or the 'primordialities of Romanticism', but on the various origins of Romanticism itself and the phenomena that accompanied it, such as the paradigm shifts of cultural memory, changes in the communication model and types of education, and the role of literary translation. They are also interested in the process of the birth and formation of Romanticism (as well as its re-birth) associated with particular places (e.g. Vilnius) and institutions. They recall both great literary debuts and brilliant literary works, as well as the wider creative circles that contributed to the formulation of new ideas and concepts.

This book devoted to the birth of Romanticism opens up a wide range of possibilities: it encourages interdisciplinary approaches and reflections using various methodological ideas. Of particular importance here is the comparative perspective in observing the birth of national Romanticisms in Europe (taking into account Romanticisms that are less often cited in Polish Studies discussions) and the New World (American Romanticism).