Nominacja do Nagrody im. Jana Długosza, 18. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie

Książka jest efektem refleksji nad związkami nowoczesności, sztuki, polityki i socjologicznych przemian. Inspiracje płynące ze strony krytyków oświecenia, obserwacje wtórnych procesów mitologizacyjnych zarówno w obszarze ideologicznym, jak historii sztuki odsłaniają wiele aspektów wspomnianych związków pozostających dotąd raczej w cieniu historyczno-artystycznej refleksji. Ta perspektywa postrzegania nowoczesności pozwala umieścić modernizm w całym zespole ideologii regeneracyjnych aktywizowanych zwłaszcza w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku, których celem było odnowienie nowoczesnego świata w sensie fizycznym, duchowym, moralnym – najczęściej opierając się na racjonalistycznie motywowanych społecznych utopiach, które jednak bazowały, wbrew deklaracjom, na przedmiotowym traktowaniu człowieka. Ten sposób widzenia modernizmu pozwala wyświetlić wypierane niekiedy na margines jego związki z totalitarnymi ideologiami XX w. nie jako paradoksalne odstępstwa od modernistycznej logiki, ale jako jej konsekwentne następstwa. Książka pokazuje funkcjonowanie modernistycznego cienia w artystycznej praktyce architektów oraz urbanistów polskich i rosyjskich, polskich artystów lat 60. i filmowców z kręgu Polskiej Szkoły Filmowej.

The main topic of the present study is the genealogy of the twentieth-century modernism and its significance for the interpretation of ideas and practices of Polish artists in the late 1950s and 1960s. The search for this genealogy draws on these characteristics of modernity which stressed a specific combination of demythologization and mythmaking, the emancipatory zeal and parallel enthusiasm for strict regulation of human freedom, humanist postulates and anti-humanitarian practices, and particularly an allegedly necessary and desirable anthropological revolution. The manifestations of that revolution, which aimed at regenerating the world physically, spiritually, and morally, are identified by the author in the ideas of urban planning, projects of the artistic organization of urban space, and films of the "Polish Film School.” In this respect, the study challenges the myth of modernism usually opposed to propaganda, mass culture, and the ideologies of totalitarianism, instead pointing at the problematic character of the modernist distinctions and features.