Language
Mobile navigation Home page

Protokoły posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego 1919–1939. Tom I: 19 VI 1919–17 VII 1925 (DRUK / PDF)

Open Access
PLN 50.00
Digital version
Platform: Adam Mickiewicz University Press

Książka stanowi pierwszy tom wydawnictwa źródłowego, zawierającego Protokoły Posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego z pierwszych lat działalności poznańskiej uczelni. Okazją do wydania źródeł jest przypadający w roku 2019 jubileusz stulecia powstania Uniwersytetu Poznańskiego, który zbiega się z jubileuszem odzyskania polskiej państwowości po I wojnie światowej.

Opracowanie zawiera Protokoły Posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego z lat 1919-1925. Są to lata rektoratu lekarza i społecznika – profesora Heliodora Święcickiego, który w okresie od 5 IV 1919–2 X 1923 r. był wybierany na tę funkcję aż sześciokrotnie, prawnika – profesora Zygmunta Lisowskiego (23 X 1923–31 VIII 1924 r.) oraz slawistę i językoznawcę – profesora Stanisława Dobrzycki (1 IX 1924–31 VII 1925 r.). Obrazują okres burzliwego i dynamicznego rozwoju w dziejach uczelni. Uniwersytet Poznański był jednym z 6 uniwersytetów działających w II Rzeczypospolitej, stopniowo zdobywał autorytet w społeczeństwie, w nauce krajowej i światowej. Był także ośrodkiem polskiej myśli zachodniej oraz badań niemcoznawczych w Polsce. Przyznał również pierwsze doktoraty honoris causa: Marii Skłodowskiej-Curie (1922), Romanowi Dmowskiemu (1922), prof. Józefowi Rivolemu (1922), Ferdynandowi Fochowi (1923), Heliodorowi Święcickiemu (1923), Janowi Ignacemu Paderewskiemu (1924 r.), Edwardowi Mandell Hause’owi (1924) oraz Oswaldowi Balzerowi (1925).

Publikowane w niniejszym tomie Protokoły Posiedzeń Senatu z lat 1919-1925 stanowią cenny materiał źródłowy do badań nad najstarszym okresem w dziejach Uniwersytetu Poznańskiego. Dokumentują m.in. proces tworzenia kolejnych wydziałów uniwersyteckich i ich przekształcenia, zabiegi władz rektorskich o utworzenie Wydziału Teologicznego, aż po wypracowanie optymalnej struktury Uniwersytetu w 1925 r. Liczne protokoły obrazują też prace nad uchwaleniem statutu UP, statutu Biblioteki Uniwersyteckiej, organizacją drukarni uniwersyteckiej, organizacją Powszechnych Wykładów Uniwersyteckich. Przedstawiają zmianę nazwy Uniwersytetu z Wszechnicy Piastowskiej na Uniwersytet Poznański (1920 r.). Protokoły z pierwszych i kolejnych lat funkcjonowania UP obrazują także szczegółowo zmagania władz Uniwersytetu z problemami kadrowymi, lokalowymi, finansowymi, a także studenckimi. Przedstawiono 281 (1–281) dokumentów obejmujących Protokoły Posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego z okresu 19 IV 1919 do 17 VII 1925 roku. Jest to okres szczególnie ważny dla dziejów Uniwersytetu Poznańskiego. Początkowo Uczelnia miała tylko 2 wydziały: Filozoficzny i Prawny, który w 1921 r. zmienił nazwę na Prawno-Ekonomiczny. Bardzo szybki rozwój spowodował jednak, że już w roku 1921 Uniwersytet posiadał następujące Wydziały: Prawno-Ekonomiczny, Lekarski, Filozoficzny, Rolniczo-Leśny i Teologiczny (który, mimo wysiłków władz rektorskich, nie powstał). Już w pierwszych latach funkcjonowania na czterech wydziałach Uniwersytetu Poznańskiego działalność dydaktyczną rozwijało kilkanaście kierunków studiów. W roku 1925 liczba wydziałów na UP, na skutek podziału Wydziału Filozoficznego na Wydział Humanistyczny i Matematyczno-Przyrodniczy, wzrosła do pięciu. Od tej pory aż do roku 1939 Uniwersytet tworzyły Wydziały: Prawno-Ekonomiczny, Lekarski, Humanistyczny, Matematyczno-Przyrodniczy i Rolniczo-Leśny. W ramach poszczególnych wydziałów funkcjonowało 99 katedr i 107 zakładów naukowych, które zatrudniały kilkuset pracowników naukowo-dydaktycznych, w tym ok. 100 profesorów. W całym okresie międzywojennym prace na poznańskim uniwersytecie podjęło ok. 166 profesorów różnych specjalności.

Senat Uniwersytetu stanowił najwyższą władzę samorządową uczelni. Do zakresu jego działania należały: uchwalanie statutu i budżetu uczelni, zatwierdzanie wniosków rad wydziałów w sprawie powoływania profesorów zwyczajnych, nadzwyczajnych i honorowych oraz docentów i przedstawianie ich Ministerstwu WRiOP, a także nadawanie honorowych stopni naukowych, jak również uchwalanie wniosków dotyczących usuwania profesorów z katedr. Do obowiązków senatu należało także uchwalanie wniosków dotyczących tworzenia i zamykania wydziałów, oddziałów, zakładów, biur i nowych katedr, jak również przyjmowanie sprawozdań dziekanów z działalności poszczególnych wydziałów. Senat zatwierdzał regulaminy rad wydziałowych, rozstrzygał także, czy dane przedmioty mogą być wykładane w języku obcym. Do zadań senatu należało ponadto zarządzanie majątkiem własnym uczelni, a także mianowanie i usuwanie  urzędników, dbałość o sytuację ekonomiczną studentów itp.

Protokoły Posiedzeń Senatu UP za okres 1919–1939, liczące łącznie ponad dwa tysiące stron rękopisów i maszynopisów, zgromadzone są w Archiwum UAM. Stanowią bardzo ważne źródło do badania dziejów Uniwersytetu w pierwszych dwudziestu latach jego działalności. Planowana edycja źródłowa obejmować będzie łącznie 3 tomy. Pierwszy z nich obejmie Protokoły Posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego od powołania Uniwersytetu do ukształtowania się podziału uczelni na 5 wydziałów, czyli lata 1919/1920–1924/1925. Drugi tom zawierać będzie protokoły obejmujące lata akademickie 1925/1926–1932/1933, czyli do zmiany pierwszej ustawy o szkołach akademickich z roku 1920. Ostatni, trzeci tom źródeł obejmie protokoły z lat 1933/1934–1938/1939, czyli okres obowiązywania nowej ustawy o szkołach akademickich z 15 marca 1933 r. aż do wybuchu II wojny światowej.

Wydanie protokołów drukiem z okazji Jubileuszu Uniwersytetu ma celu nie tylko upowszechnienie źródeł do dziejów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i innych poznańskich uczelni wywodzących się z Uniwersytetu Poznańskiego, jak Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, Uniwersytet Przyrodniczy oraz Akademii Wychowania Fizycznego, ale także fizyczne zabezpieczenie dla przyszłych pokoleń badaczy najstarszych materiałów archiwalnych do dziejów UAM i pozostałych uczelni.

The first volume in the series Sources for the History of Adam Mickiewicz University in Poznań contains the minutes of sessions of the Senate of Poznań University from 1919 to 1925 year. The source edition shows the process of organization and functioning of the University and its development of its operations in the years 1919-1925. The aim of the publication is to present the history of the University of Poznan in the light of archival sources. Equally important is the dissemination and preservation of the oldest archives on the history of Poznań University for future research on the history of Adam Mickiewicz University and the history of other Poznań universities established before and after World War II on the basis of Poznań University faculties, such as the Medical Academy (now University of Medical Sciences), the Higher School of Agriculture (now University of Life Sciences) and the High School of Physical Education (now University of Physical Education).

Write Your Own Review
You're reviewing:Protokoły posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego 1919–1939. Tom I: 19 VI 1919–17 VII 1925 (DRUK / PDF)
Detailed information
Publication Version printed, e-book
Format 17,0 x 24,0
Type of publication Monografia
Edition I
Series Źródła do Dziejów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
ISBN 978-83-232-3542-2; ISBN (PDF) 978-83-232-3732-7
DOI 10.14746/amup.9788323237327
Number of pages 908
Number of publishing sheets 39,00
Type of binding hardcover
Sign up