W pracy przedstawiono propozycję rozwiązania minimalizującego potencjalny konflikt pomiędzy standardem unijnym ochrony praw jednostki a standardem konstytucyjnym, w sytuacji, w której to ten drugi byłby wyższy, a zobowiązania wynikające z członkostwa Polski w Unii prowadziłyby do jego obniżenia. Zaproponowano nieco odważniejsze niż do tej pory stosowanie przez TK pytania prejudycjalnego do TSUE. Miałoby się ono sprowadzać do powołania się na obowiązek poszanowania przez Unię tożsamości konstytucyjnej państw członkowskich, zawarty w art. 4 ust. 2 TUE w związku z art. 53 KPP oraz w kontekście innych przepisów prawa unijnego i polskiego, w sytuacjach w których prawo unijne naruszałoby nie tyle jakiekolwiek konstytucyjne standardy ochrony praw człowieka, lecz w których naruszałoby konstytucyjne standardy składające się na tożsamość konstytucyjną państwa. W książce podjęto próbę wypracowania możliwie kooperacyjnego mechanizmu dochodzenia do tego, które standardy powinny przeważyć oraz ukazania jego zalet w porównaniu do sztywnego podejścia, wiążącego tożsamość konstytucyjną RP i obowiązek jej poszanowania przez Unię z doktryną ultra vires. Podjęto też próbę pewnego zbalansowania kompetencji TK oraz TSUE i skłonienia ich do współpracy opierającej się na wzajemnym poszanowaniu swych kompetencji i pozycji ustrojowych w ramach sekwencji orzekania w przedmiotowej materii, a nie tworzenia w ramach Unii nowej hierarchii sądów. W ten sposób powstałby sekwencyjny a nie hierarchiczny mechanizm orzeczniczy, w którym spór o „ostatnie słowo” ustępuje próbie uzyskania możliwie najbardziej odpowiadającego wymogom prawa unijnego i polskiego orzeczenia, opartego na wspólnym stanowisku TK i TSUE. W procesie tym ciężar merytoryczny przenosi się z sądu, który w procedurze orzekania wypowiada się później, na rzecz sądu, który wypowiada się wcześniej. Oczywiście pod warunkiem spełnienia przez niego określonych wymogów.

Praca podzielona jest na wstęp i zakończenie oraz cztery rozdziały, z których pierwszy dotyczy zakresu zastosowania unijnych praw podstawowych wobec państw członkowskich wynikającego z prawa unijnego i orzecznictwa TSUE, drugi praktyki stosowania unijnych praw podstawowych w Polsce przez sądy, trzeci statusu prawa unijnego w Polsce i podejścia do niego przez TK a czwarty służy zaprezentowaniu wspomnianego powyżej sekwencyjnego mechanizmu współpracy pomiędzy TK a TSUE w przedmiocie poszanowania wyższego niż unijny, konstytucyjnego standardu praw jednostki, składającego się na tożsamość konstytucyjną RP.

The book attempts at investigating and proposing a solution aimed at minimizing potential conflict between Union’s fundamental rights protection standards and a constitutional ones, when the latter would be higher, while obligations stemming from EU law and Polish membership in the community, would demand limiting them. The dissertation proposes a more valiant application of referral for preliminary judgment procedure to the Court of Justice of the European Union (CJEU) by the Polish Constitutional Court (CC). In such a referral the CC would invoke art. 4(2) TEU and expressed in it obligation on the side of the EU to respect constitutional identity of its member states in connection with art. 53 ChFR as well as in light of other EU law and domestic (constitutional) law provisions, in situations, in which EU law would compromise not constitutional standards as such, but standards belonging to Polish constitutional identity. The dissertation attempts at developing possibly cooperative mechanism of arriving to a conclusion, which standards should preponderate as well as at presenting advantages of such a mechanism in comparison to isolationist approach aligning constitutional identity protection with the ultra vires doctrine. More than that, the dissertation attempts as well at balancing competences of the CC and the CJEU as well as convincing them to cooperate and mutually respect their competences and positions in their respective legal systems through a sequence – not hierarchy – of adjudication. This led to development of a sequential and not hierarchical mechanism of adjudication, within which the “last word” dispute is replaced with an attempt at reaching possibly satisfying for the EU and domestic legal contexts judgment, commonly agreed to by the CJEU and CC. Within this procedure the gravity shifts from the “last word” court to the “first word” one. Provided that it’s stand and contained in it reasoning meets certain requirements.

The book is divided into Introduction and Concluding Observations as well as into four chapters, first of which analyses the scope of application of the EU fundamental rights to the Member States according to the EU Charter of Fundamental Rights and the CJEU’s jurisprudence, the second shows what is the practice in that regards by Polish courts, the third shows status of EU law in Poland and the approach to it by the CC, while the fourth develops the mentioned above sequential mechanism of cooperation of the CJEU and the CC in assuring respect of the higher than the EU’s, domestic fundamental rights protection standards which compose constitutional identity of the state.