Der folgende Beitrag hat zum Ziel, auf einige Hauptschwierigkeiten beim Erlernen der deutschen Sprache für arabischsprachige Flüchtlinge hinzuweisen. Die hier behandelten
Schwierigkeiten umfassen einerseits phonologische, graphemische, grammatische und syntaktische Fehler, die für arabischsprachige DaF-Lerner typisch sind, und andererseits Fehlerarten, die die DaF-Lerner anderer Muttersprachen und Kulturkreise betreffen. Dieser Aufsatz versteht sich insofern als ein kleiner Beitrag zur Methodik des Deutschunterrichts in Integrationskursen für Geflüchtete. Er geht von den in der Unterrichtspraxis beobachteten sprachlichen Auffälligkeiten und typischen Lernschwierigkeiten aus. Anregungen dazu bekam ich aus meiner Tätigkeit als Lehrkraft in Integrationskursen, darunter den Alphabetisierungskursen, die ich von November 2015 an der AIM in Aschaffenburg leite. Das Thema Flüchtlingsintegration ist in der Europäischen Union sehr aktuell und wird zunehmend in gesellschaftlichen und politischen Debatten präsent.

The purpose of this essay is to highlight the main difficulties in teaching German to Arabic-speaking refugees. The difficulties discussed in this paper include, on the one hand, pronunciation and spelling errors and grammatical and syntax errors that are typical of Arabic-speaking students of German as a foreign language, and on the other hand, types of errors that affect German learners of a different linguistic and cultural background. This essay addresses issues related to teaching German to adults and is part of the reflection on the methodology of teaching a foreign language during integration courses for refugees. The specific linguistic difficulties and irregularities observed in the teaching practice constitute the starting point of this essay. The inspiration for its creation was the author’s work as a teacher of German on integration courses, including courses for non-literate people (illiterate), which she has have been teaching at AIM in Aschaffenburg (Germany) since 2015. The topic of refugee integration is very topical in the European Union and is increasingly present in social and political debates. 

Verzeichnis der Abkürzungen
Bemerkungen zu Schreibkonventionen

1. EINLEITUNG UND VORBEMERKUNGEN

1.1. Integrationskurse
1.2. Die Kursteilnehmer und ihre Voraussetzungen
1.3. Kurse mit Alphabetisierung von Erst- und Zweitschriftlernenden

2. EXEMPLARISCHE DARSTELLUNG VON TYPISCHEN FEHLERN UND SCHWIERIGKEITEN

2.1. Phonetik/Phonologie
2.2. Schreibung
2.2.1. Falsche bzw. verdrehte Reihenfolge der Buchstaben
2.2.2. Hinzufügung von Vokalen oder Konsonanten und Kontaminationen
2.3. Grammatik
2.3.1. Genus des Substantivs
2.3.2. Flexion (Deklination)
2.3.3. Pronomen
2.3.4. Verb
2.3.4.1. Tempus
2.3.4.2. Konjugation der Verben mit sein und haben im Aktiv
2.3.4.3. Konjugationsformen des Verbs
2.3.4.4. Wegfall des Verbs
2.3.4.5. Verben mit dem trennbaren ersten Glied
2.3.4.6. Infinitivkonstruktionen
2.3.4.7. Unpersönliche Verben
2.4. Morphologie
2.5. Syntax
2.5.1. Stellung des finiten Verbs im Aussagesatz
2.5.2. Verneinung/Negation mit nicht und kein
Adam Mickiewicz University Press © 2021
2.5.3. Satzarten
2.5.3.1. Satzgrenze
2.5.3.2. Sätze mit Temporalangaben
2.5.3.3. Konditionalsatz
2.6. Semantik

3. SCHLUSSFOLGERUNGEN

ANHANG
LITERATUR
ZUSAMMENFASSUNG
ABSTRACT
STRESZCZENIE

Celem eseju jest zwrócenie uwagi na główne trudności w nauczaniu języka niemieckiego u uchodźców arabskojęzycznych. Trudności omawiane w pracy obejmują z jednej strony błędy w wymowie i pisowni oraz błędy gramatyczne i składniowe, które są typowe dla arabskojęzycznych uczniów języka niemieckiego jako obcego, z drugiej strony typy błędów, które dotyczą uczących się niemieckiego o innym pochodzeniu językowym i kulturowym. Esej ten porusza kwestie związane z nauczaniem języka niemieckiego dla dorosłych i wpisuje się w refleksję nad metodologią nauczania języka obcego na kursach integracyjnych dla uchodźców. Zaobserwowane w praktyce nauczania specyficzne trudności i nieprawidłowości językowe stanowią punkt wyjścia rozważań, do których inspiracją była praca autorki w charakterze nauczyciela języka niemieckiego na kursach integracyjnych, w tym kursach dla osób nieumiejących czytać i pisać (analfabetów), prowadzonych przez nią w AIM w Aschaffenburgu (Niemcy) od roku 2015. Temat integracji uchodźców jest w Unii Europejskiej bardzo aktualny i coraz częściej obecny w debatach społecznych i politycznych.