W monografii podjęta została interdyscyplinarna refleksja nad literaturą, filmem, muzyką i obrazem w powiązaniu ze sztuką operową i jej kulturowymi kontekstami. Autorzy kolejnych rozdziałów punktem odniesienia uczynili dzieła, w których dochodzi do różnego typu transpozycji operowych stylów, zarówno w sztuce wcześniejszych epok, jak i w zjawiskach kultury współczesnej (m.in. poezji, powieści, teledysku, teatrze tańca, grze komputerowej). Pojęciową kotwicę dla poruszanych zagadnień ustanowiły tradycyjne kategorie estetyczne – „stylu” i „dzieła” (stylów opery, dzieła w kulturze), odczytywane w dwojakim ujęciu: (1) ze względu na specyfikę gatunkowo-formalną i poszczególne składowe dramatyczne, muzyczne, teatralne, literackie i in. decydujące o fenomenie opery, jak również (2) jako wszelkiego rodzaju signum operowej sztuki i jej tematów zapisane w dziełach kultury, pozwalające m.in. na poszukiwanie paradygmatu „operowości”, otwartego na różne ideowe, kulturowe i estetyczne odczytania. W przedstawionych ujęciach, analizach i interpretacjach dzieł uwzględniono zachowanie pamięci kontekstu, z którego wywodzi się materiał podlegający transpozycji, a efekty procesów twórczych cechują się formalno-artystyczną nawiązaniem do wyjściowego oryginału (motywu, tematu, idei, stylu, wątku, formy, całego dzieła), ustanawiając nieodzowny element procesu trans-positio. Dzięki temu rezultaty takich procesów uobecniają i uaktualniają w sztuce i w kulturze, a wraz z nimi także w refleksji humanistycznej, doświadczenie żywotności tradycji, sztuki pamięci i stapiania się horyzontów, potwierdzając wielopoziomowe symboliczne i alegoryczne zakorzenienie sztuki tak dawnych epok, jak czasów współczesnych.

Wprowadzenie

I. Tradycje – transpozycje – strategie
Dobrochna Ratajczakowa
Kultura dawnego jarmarku i styl tzw. przedmieszczańskiej jarmarcznej farsy jako kontekst dla Cyrulika sewilskiego Beaumarchais’go-Rossiniego
Iwona Puchalska
Ansambl – wokół strategii symultanizmu w operze i literaturze
Ryszard Daniel Golianek
Utwór operowy i sprawa jego tożsamości. Casus Don Giovanniego Mozarta

II. Opera – transcendencje – zdarzenia
Adam Regiewicz
Michała Witkowskiego opera buffa
Elżbieta Nowicka
O transpozycji rewolucji w medytację. Dialogi karmelitanek Francisa Poulenca
Katarzyna Lisiecka
Operowe transpozycje mitu. Dydona i Eneasz Henry’ego Purcella w teatrze tańca Sashy Waltz

III. Transmedialne potyczki z operą
Marcin Bogucki
Teledysk operowy. Początki nowej formy na przykładzie filmu Aria
Paweł Regiewicz
Ayreon – między prog-metalową operą a opowieścią transmedialną
Anna Igielska
Czarodziejski flet Wolfganga Amadeusza Mozarta w Zagadce Kaspara Hausera Wernera Herzoga (1974) i Godzinie wilka Ingmara Bergmana (1968). Próba wyróżnienia modelu cytowania
Przemysław Krzywoszyński
Formalno-treściowe analogie oper w filmie na przykładzie Elverhøj Kuhlaua, I Puritani Belliniego i Il trovatore Verdiego

IV. Styl operowy w literaturze
Natalia Kaminiczna
Wieczory operowe i ich reminiscencje w XIX i XX-wiecznej literaturze polskiej
Maciej Szargot
Wolny strzelec C. M. von Webera w zwierciadle Nie-Boskiej komedii Z. Krasińskiego
Barbara Szargot
Opera marzona. O Czarnej wstążce Włodzimierza Wolskiego

Indeks osobowy

The monograph Transpositions of Opera Styles in Works of Culture comprises interdisciplinary reflections on literature, film, music and image in connection with the art of opera and its cultural contexts. The authors of the chapters have used as their point of reference works in which there are various transpositions of operatic styles, both in the art of earlier eras and in the phenomena of contemporary culture (including poetry, novels, music videos, dance theatre, computer games). The conceptual anchor for the issues raised was established by the traditional aesthetic categories of "style" and "work" (styles of opera, work in culture), read in two ways: (1) because of the genre-form specificity and the individual dramatic, musical, theatrical, literary and other components that determine the phenomenon of opera, in addition to (2) a form of all kinds of signum of operatic art and its themes recorded in cultural works, allowing, among other things, the search for a paradigm of "opera-ness", open to various ideological, cultural and aesthetic readings. The approaches, analyses and interpretations of the works presented here take into account the preservation of the memory of the context from which the material to be transposed originated, and the results of creative processes are characterized by formal-artistic reference to the initial original (motif, theme, idea, style, thread, form, the entire work), establishing an indispensable element of the trans-positio process. It is thanks to this that the results of such processes are represented and actualized in art and culture, and with them also in humanistic reflections, the experience of the vitality of tradition, the art of memory and the melding of horizons, all confirming the multi-level symbolic and allegorical rooting of the art of past eras as well as of modern times.