W książce zostały zebrane rozpoznania literackich śladów doświadczenia przełomu 1989 roku – w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, z uwzględnieniem specyfiki i odmienności jednostkowych przekazów. Literatura pozostaje świadectwem przemian (ustrojowych, społecznych, obyczajowych, komunikacyjnych), które kształtują przebieg trudnych procesów transformacji. Pisarze – prozaicy, poeci, krytycy – sytuują swoje wizje w ramach kultury nowoczesnej i ponowoczesnej, w perspektywie historycznej i politycznej. Jednocześnie jednak z reguły eksplorują sferę doświadczeń prywatnych, egzystencjalnych, dążąc niejednokrotnie do przekształcenia ich wiwisekcji w diagnozy życia zbiorowego. Charakteryzując przebieg rozpadu wspólnotowego istnienia przeprowadzają rewizje zarówno utraconych, jak i tworzonych po przełomie mitów. Strategie komunikacyjne przez nich obierane potwierdzają trwałość przekonań o konieczności podejmowania przez literaturę tematów aktualnych, ważnych dla życia zbiorowości, pomimo utraty wiary w jej niezbywalną rolę w dookreślaniu nie tylko narodowej, społecznej, politycznej, ale i indywidualnej, grupowej czy lokalnej tożsamości.

The book titled świadectwo rozproszone. Literatura najnowsza wobec przemian [Scattered Testimony: The Latest Literature in the Face of Changes] is a collection of texts that explore the literary traces of the experience of the 1989 breakthrough both on individual and collective levels by taking into account the specificity and peculiarity of individual works. The latest literature, which is considered to be among phenomena that are viitness to changes (i.e. political, social, moral and communication-related ones) and which is interpreted from different perspectives, does not Jose its artistic autonomy in the interpretative process, but rather retains its status as an important part of the communication flow. Authors, i.e. prose writers, poets and critics, who situate their visions in the context of modern and postmodern culture, mostly delve into the sphere of privat e, existential experiences from a historical and political perspective. By describing the process of disintegration of collective existence, they revise both the myths that were Jost and those that were created after the breakthrough. The communicative strategies that they adopt testify to the persistence of their conviction t hat literature needs to discuss current topics, which are important to the life of the community, despite the commonly held belief that the print era and writing culture have come to an end.