Autorka przedstawia zagadnienia z dziedziny prawa autorskiego dotychczas nieopisane w ujęciu monograficznym. Roszczenie o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych, uregulowane w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w ostatnich 5 latach przeszło radykalną zmianę. Wpływ na obecne brzmienie i wykładnię przepisu miały wyroki Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sądu Najwyższego. Orzeczenia te zostały w publikacji szczegółowo opisane i poddane ocenie. Podano także szereg nowych argumentów przemawiających za ponowną analizą zagadnienia i za utrzymaniem roszczenia o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia w prawie autorskim, stanowiącego główny instrument ochrony twórców i innych uprawnionych. Opracowanie obejmuje m.in. przegląd polskich ustaw regulujących odszkodowania o charakterze ryczałtowym oraz analizę ustawodawstw 47 państw europejskich w zakresie analizowanego roszczenia.

Wykaz skrótów
Wstęp

Rozdział pierwszy
Roszczenie o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia na tle polskiego prawa prywatnego

1. Wprowadzenie
2. Geneza art. 79 pr. aut.
3. Roszczenie o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia w ustawie o pr. aut. od dnia 23 maja 1994 r. do dnia 20 czerwca 2007 r.
4. Treść art. 79 pr. aut. od dnia 20 czerwca 2007 r. jako skutek implementacji dyrektywy 2004/48/WE
5. Próby zaskarżania roszczenia o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia z art. 79 pr. aut. do 2015 r.
5.1. Skarga konstytucyjna z dnia 10 listopada 2005 r.
5.2. Inicjatywa Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 3 kwietnia 2012 r.
5.3. Inicjatywy Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej z lat 2011-43
6. Próby zaskarżania roszczenia o zapłatę dwukrotności stosownego wynagrodzenia z art. 79 pr. aut. od 2016 r.

Rozdział drugi
Inne polskie przepisy regulujące odszkodowanie o charakterze „ryczałtowym”

1. Wprowadzenie
2. Odszkodowania „ryczałtowe” z obszaru prawa własności intelektualnej
2.1. Ustawa o ochronie baz danych
2.2. Prawo własności przemysłowej
2.3. Ustawa o ochronie prawnej odmian roślin
2.4. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
3. Odsetki za opóźnienie z art. 481 § 1 kodeksu cywilnego
4. Inne wybrane ustawowe odszkodowania o charakterze „ryczałtowym”
4.1. Odszkodowanie z art. 423 § 2 zdanie 1 kodeksu spółek handlowych
4.2. Odszkodowanie z art. 58 kodeksu pracy
4.3. Odszkodowanie z ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
4.4. Odszkodowanie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych należne ubezpieczonym
4.5. Odszkodowanie z tytułu wypadku lub choroby w związku ze służbą
4.6. Odszkodowanie wynikające z naruszenia stabilizacji zatrudnienia członków związku zawodowego
4.7. Roszczenia pieniężne w postępowaniu grupowym
5. Wnioski

Rozdział trzeci
Odszkodowanie „ryczałtowe” w prawie autorskim państw europejskich

1. Wprowadzenie
2. Tabela porównawcza ustaw 47 państw
3. Wnioski

Rozdział czwarty
Stan prawny poprzedzający wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 23 czerwca 2015 r.
1. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
1.1. Cel ustawy o pr. aut. – ochrona twórcy
1.2. Prawo autorskie w kontekście prawa własności
1.3. Prawo autorskie a kwestia dostępu do dóbr kultury
2. Organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi
2.1. Organizacja zbiorowego zarządzania w kontekście pojęcia przedsiębiorcy
2.2. Służebna, a nie monopolistyczna pozycja organizacji zbiorowego zarządzania na tle obowiązującego w 2015 r. art. 106 ust. 2 pr. aut.
3. Sytuacja prawna operatora sieci kablowej
3.1. Ustawa o radiofonii i telewizji
3.1.1. Artykuł 43 urtv
3.1.2. Artykuł 43a urtv
3.1.3. Artykuł 43 i art. 43a urtv w świetle ustawy o prawie autorskim
3.2. Artykuł 211 pr. aut. – zawarcie umowy jako bezwzględny obowiązek operatora sieci kablowej
4. Roszczenie o zapłatę odszkodowania ryczałtowego z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
4.1. Roszczenie o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia – kompetencja, a nie nakaz
4.2. Roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) pr. aut.
4.3. Pojmowanie „stosownego wynagrodzenia” w rozumieniu art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut. na dzień 23 czerwca 2015 r.
4.4. Kalkulacja stosownego wynagrodzenia z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
4.5. Ocena celowości art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
5. Wybrane orzecznictwo mające znaczenie przy ocenie słuszności skargi konstytucyjnej rozpatrywanej przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 23 czerwca 2015 r.
6. Stanowisko doktryny na dzień poprzedzający wydanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r.
6.1. Zarzut naruszenia spójności systemowej przez art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
6.2. Zasięg roszczenia o odszkodowanie z art. 79 pr. aut.
6.3. Zarzuty odnośnie do roszczenia o zasądzenie trzykrotności stosownego wynagrodzenia
6.3.1. Niezgodność roszczenia z dyrektywą 2004/48/WE
6.3.2. Zarzut niezgodności odszkodowania ryczałtowego z modelem odpowiedzialności odszkodowawczej w polskim prawie cywilnym

Rozdział piąty
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r.

1. Skarga konstytucyjna z dnia 13 stycznia 2014 r.
1.1. Stan faktyczny
1.2. Zarzuty skargi konstytucyjnej
2. Stanowiska przedstawione w sprawie
2.1. Stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich
2.1.1. Pismo z dnia 20 listopada 2014 r.
2.1.2. Pismo z dnia 3 czerwca 2015 r.
2.2. Stanowisko Prokuratora Generalnego
2.3. Stanowisko Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
3.1. Doktrynalna ocena sposobu implementacji dyrektywy 2004/48/WE
3.1.1. Kontynentalne ujęcie funkcji odszkodowania – problem odszkodowań karnych (punitive damages)
3.1.2. Dyskusja związana z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego zakwestionowanej regulacji
3.1.3. Wątpliwości odnoszące się do zaskarżonej regulacji, zgłaszane na etapie postępowania legislacyjnego
3.2. Kontekst normatywny zakwestionowanego roszczenia – ochrona uprawnionego z tytułu autorskich praw majątkowych na gruncie prawa autorskiego
3.2.1. Wprowadzenie
3.2.2. Ratio legis zakwestionowanego roszczenia i jego specyfika
3.2.3. Organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi jako „uprawniony” w rozumieniu art. 79 ust. 1 pr. aut.
3.2.4. Legitymacja bierna w sporach związanych z naruszeniem autorskich praw majątkowych
3.2.5. Instytucjonalizacja ochrony majątkowych praw autorskich
3.3. Charakterystyka rozwiązania zawartego w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut. w świetle poglądów doktryny prawa autorskiego
3.3.1. Krytyczne stanowisko doktryny
3.3.2. Potrzeba uwzględnienia kontekstu normatywnego art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) pr. aut.
3.3.3. Przesłanki roszczeń zawartych w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
3.3.4. Pojęcie „stosownego wynagrodzenia”
3.3.5. Specyfika roszczenia zawartego w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
3.4. Specyfika rozpatrywanej skargi konstytucyjnej (operator kablowy jako podmiot zobowiązany do reemisji określonych programów audiowizualnych)
3.5. Problem konstytucyjny
3.5.1. Autorskie prawa majątkowe jako przedmiot ochrony art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji
3.5.2. Prawo do ochrony własności oraz prawo do ochrony innych praw majątkowych jako gwarancja wolności majątkowej
3.6. Zarzut naruszenia prawa do równej ochrony w zakresie własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 oraz w zw. z art. 2 Konstytucji)
3.7. Zarzut naruszenia art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 i w zw. z art. 2 Konstytucji
3.7.1. Rekonstrukcja zarzutu skarżącej
3.7.2. Rozpatrzenie zarzutu
3.7.3. Dopuszczalność przeprowadzenia oceny zgodności art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut. (trzykrotność stosownego wynagrodzenia) z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji
3.7.3.1. Gwarancja równej ochrony prawnej własności i innych praw majątkowych a zasada równości
3.7.3.2. Zasada równości stron stosunku cywilnoprawnego z perspektywy gwarancji konstytucyjnych
3.7.3.3. Zakres swobody ustawodawcy
3.7.4. Test proporcjonalności
3.7.4.1. Zakres testu proporcjonalności
3.7.4.2. Kwestia skuteczności regulacji
3.7.4.3. Kwestia niezbędności ochrony
3.7.4.4. Kwestia proporcji

Rozdział szósty
Stan prawny bezpośrednio po wydaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r.

1. Wprowadzenie
2. Oddziaływanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. na prawo własności intelektualnej
3. Charakter prawny wyroku TK z dnia 23 czerwca 2015 r.
4. Sądowa kontrola konstytucyjności przepisów
4.1. Model domniemania konstytucyjności przepisów
4.2. Model rozproszonej kontroli konstytucyjności przepisów
4.3. Konstytucyjność rozporządzeń
5. Koncepcje odnośnie do oddziaływania de lege lata wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. na brzmienie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
5.1. Uniwersalny charakter roszczenia o zapłatę dwukrotności stosownego wynagrodzenia
5.2. Powrót do brzmienia art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut. w wersji sprzed nowelizacji z 2007 r. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego jako orzeczenie „reanimacyjne”)
6. Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. dla wyroków zasądzających trzykrotność stosownego wynagrodzenia na tle instytucji wznowienia postępowania
6.1. Możliwość i zakres wznowienia postępowania
6.2. Przypadki wznowienia postępowania
6.2.1. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 listopada 2018 r.
6.2.2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 lutego 2016 r.
7. Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego dla postępowań sądowych prowadzonych w 2015 r.
8. Przyszłość ustawy o prawie autorskim w sferze objętej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego: nowelizacja czy zachowanie status quo
9. Inne przepisy ustawy o prawie autorskim obowiązujące w 2015 r. w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego
10. Wnioski

Rozdział siódmy
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 25 stycznia 2017 r.

i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2017 r.
1. Wprowadzenie
2. Pytanie prejudycjalne Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2015 r.
3. Stan faktyczny poprzedzający pytanie prejudycjalne
4. Stan prawny powiązany z pytaniem prejudycjalnym w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r.
5. Opinia Rzecznika Generalnego z dnia 24 listopada 2016 r.
6. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 25 stycznia 2017 r.
7. Bezpośredni wpływ wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 25 stycznia 2017 r. na polskie orzecznictwo
8. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2017 r.

Rozdział ósmy
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2019 r.

1. Wprowadzenie
2. Pytanie prawne Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2019 r.
2.1. Stan faktyczny 313
2.2. Treść pytania prawnego
3. Stanowiska przedstawione w sprawie
3.1. Stanowisko Prokuratora Generalnego
3.2. Stanowisko Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
4. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2019 r.
4.1. Roszczenia odszkodowawcze uregulowane w art. 79 ust. 1 pkt 3 pr. aut.
4.2. Wzorce kontroli zgodności z Konstytucją
4.3. Ocena zgodności przedmiotu kontroli ze wzorcami kontroli
4.3.1. Wprowadzenie
4.3.2. Przesłanka zdatności
4.3.3. Przesłanka konieczności sensu stricto
4.3.4. Przesłanka proporcjonalności sensu stricto
5. Wpływ wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2019 r. na polskie rzecznictwo

Rozdział dziewiąty
Roszczenie o zasądzenie wielokrotności stosownego wynagrodzenia w prawie autorskim de lege lata i de lege ferenda

1. Poglądy orzecznictwa i doktryny odnośnie do wykładni art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut. na dzień poprzedzający wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2019 r.
1.1. Roszczenie o zapłatę dwukrotności stosownego wynagrodzenia nadal przysługuje
uprawnionym i można go dochodzić zarówno w przypadku naruszenia zawinionego, jak i niezawinionego
1.2. Możliwość dochodzenia ryczałtowego odszkodowania na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut. jest ograniczona do jednokrotnego stosownego wynagrodzenia
1.3. Możliwość dochodzenia ryczałtowego odszkodowania na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut., jest ograniczona do jednokrotnego stosownego wynagrodzenia, z uzupełniającym zastosowaniem art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) pr. aut.
1.4. Roszczenie o zapłatę jakiejkolwiek wielokrotności, w tym dwukrotności stosownego wynagrodzenia, zostało wyeliminowane z ustawy o pr. aut. na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r.
1.5. Roszczenie o zapłatę jakiejkolwiek wielokrotności, w tym dwukrotności stosownego wynagrodzenia, zostało wyeliminowane z ustawy o pr. aut. na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r., a w jego miejsce można domagać się naprawienia szkody na zasadach ogólnych (art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) pr. aut.), przy czym przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej w tym przypadku określają przepisy kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych (rekwalifikacja)
1.6. W przypadku naruszenia niezawinionego można żądać ryczałtowego odszkodowania w wysokości dwukrotności wynagrodzenia, a w przypadku zawinionego – pozostaje roszczenie odszkodowawcze dochodzone na zasadach ogólnych
1.7. Dochodzenie zapłaty trzykrotności stosownego wynagrodzenia jest nadal możliwe, ponieważ utrata mocy art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) in fine pr. aut. w brzmieniu ustalonym nowelizacją z dnia 9 maja 2007 r. spowodowała przywrócenie do systemu prawnego przepisu ustawy o pr. aut. regulującego to roszczenie w brzmieniu sprzed nowelizacji
2. Wnioski de lege ferenda
2.1. Propozycje formułowane w doktrynie
2.2. Problematyka roszczenia o zapłatę „jednokrotności” stosownego wynagrodzenia
2.3. Możliwość utrzymania w ustawie o pr. aut. roszczenia o zapłatę wielokrotności stosownego wynagrodzenia
2.4. Kwestia modyfikacji wielkości odszkodowania uregulowanego w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) pr. aut.
2.4.1. Problematyka miarkowania odszkodowania
2.4.2. Możliwość modyfikacji wielkości odszkodowania ryczałtowego na tle art. 13 dyrektywy 2004/48/WE
2.4.3. Możliwości związane z zakazem orzekania ponad żądanie

Zakończenie
Bibliografia
Źródła
1. Akty normatywne prawa polskiego
2. Akty normatywne prawa międzynarodowego publicznego
3. Akty normatywne Unii Europejskiej
4. Europejskie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
5. Inne europejskie akty normatywne
6. Orzecznictwo
6.1. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości
6.2. Orzecznictwo sądów polskich
6.2.1. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
6.2.2. Orzecznictwo Sądu Najwyższego
6.2.3. Orzecznictwo sądów powszechnych
6.2.3.1. Orzecznictwo sądów apelacyjnych
6.2.3.2. Orzecznictwo sądów okręgowych
6.2.3.3. Orzecznictwo sądów rejonowych
6.3. Pozostałe orzecznictwo
Literatura
Dokumenty i materiały
Spis tabel
Summary: Claim for Payment of a Multiple of the Respective Remuneration in Copyright Law

The publication deals with issues from the field of copyright law as not yet described in the form of a monograph. The claim for payment of multiples of the respective remuneration for infringement of author's rights, regulated in Article 79, paragraph 1, subparagraph 3, b) of the Act of 4 February 1994 on copyright and related rights has undergone radical transformations in the last 5 years. The current wording and interpretation of the provision has been influenced by judgments given of the Constitutional Tribunal, the Court of Justice of the European Union and the Supreme Court. These rulings are described and assessed in detail in the monograph. A number of new arguments in favour of re-examination of the issue and in favour of maintaining the claim for payment of a multiple of the respective remuneration in copyright law, constituting the main instrument for protection of authors and other rights holders, were also presented. The monograph includes, inter alia, an overview of Polish acts regulating lump-sum damages and an analysis of the legislation of 47 European states within the scope of the claim being analysed.