Próba rekonstrukcji obrazu społeczeństwa polskiego, jak również propozycji jego zmian i przeobrażeń, zawartych w kilku czasopismach wybranych do analizy ze względu na zakładane ich powiązania z głównymi siłami politycznymi zaangażowanymi w konflikt rozgrywający się w Polsce u progu lat osiemdziesiątych. Efektem tej analizy jest odtworzenie przekonań dotyczących trzech podstawowych obszarów "socjologii" konstruowanej i przekazywanej przez wybrane czasopisma, a mianowicie: obrazów struktury społecznej, obrazów kryzysu (jego przyczyn i uwarunkowań) oraz obrazów trwającego wówczas konfliktu społecznego. Autor rekonstruuje również ogólne wizje ładu społecznego i jego zmian oraz systemy wartości propagowane wówczas na łamach poszczególnych czasopism.

The subject of this book is the clash of various images and visions of Polish society which were articulated by the chief political powers of the social conflict in 1980-81: the party and state authorities, NSZZ "Solidarnosc" and the Church. This is shown through the quantitative and qualitative analysis of socio-political journals ("Tygodnik Solidarnosc", "Tygodnik Powszechny", "Polityka", "Rzeczywistosc" and one of the local bulletins of NSZZ "Solidarnosc"). The view of the world presented by these journals is called by the author "a sociology of mass media" and considered as the one which is separate from the scientific sociology and the common sociology. This book is an attempt at reconstruction of the perception by the actors of these historic events of the most important problems of the country, social structure, social conflicts, causes of the economic and political crisis, proposed reforms and changes and of the fundamental values. In the conclusion the author has distinguished three different styles of social thinking: humanistic, economist and totalitarian.

NOTA AUTORSKA

WSTĘP

UWAGI METODOLOGICZNO-TECHNICZNE

ROZDZIAŁ I. CECHY FORMALNE I PROBLEMATYKA "TYGODNIKA SOLIDARNOŚĆ", "TYGODNIKA POWSZECHNEGO", "POLITYKI", "RZECZYWISTOŚCI" i "SERWISU INFORMACYJNEGO KOMISJI ZAKŁADOWEJ NSZZ "SOLIDARNOŚĆ" UNIWERSYTETU IM. A. MICKIEWICZA"

1. Analiza cech formalnych pięciu pism
2. Tematyka poruszana w pięciu pismach

ROZDZIAŁ II. OBRAZY STRUKTURY SPOŁECZNEJ

1. "Tygodnik Solidarność": "władza" kontra "społeczeństwo"
2. "Tygodnik Powszechny": "ludzie pracy"
3. "Polityka": mozaika warstw
4. "Rzeczywistość": zorganizowana w partię "klasa robotnicza" jedynym suwerenem państwa
5. "Serwis Informacyjny Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" Uniwersytetu im. A. Mickiewicza": "klasa trój-panów" kontra "klasa ludowa"
6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ III. OBRAZY KRYZYSU, JEGO PRZYCZYN I UWARUNKOWAŃ

1. "Tygodnik Solidarność": autokratyzacja państwa i etatyzacja społeczeństwa
2. "Tygodnik Powszechny": błędne założenia doktrynalne
3. "Polityka": dogrnatyzm gospodarczy prowadzi do delegitymizacji władzy
4. "Rzeczywistość": "odstępstwa od uniwersalnych zasad socjalizmu"
5. "Serwis Informacyjny Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" Uniwersytetu im. A. Mickiewicza": autokratyczna władza "klasy trój-panów"
6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ IV. OBRAZY KONFLIKTU SPOŁECZNEGO

1. "Tygodnik Solidarność": "społeczeństwo" strajkiem zmusza "władzę" do kompromisu
2. "Tygodnik Powszechny": kompromis "Solidarności" i rządu w imię dobra narodu
3. "Polityka": wewnętrzna dynamika konfliktu
4. "Rzeczywistość": zniszczyć "prawicę"

ROZDZIAŁ V. WIZJE ŁADU SPOŁECZNEGO I ZMIAN

1. "Tygodnik Solidarność": deetatyzacja społeczeństwa, demokratyzacja państwa, uspołecznienie instytucji
2. "Tygodnik Powszechny": między "trzecią drogą" a liberalizmem
3. "Polityka": deetatyzacja gospodarki i uspołecznienie instytucji kulturalnych
4. "Rzeczywistość": etatyzacja społeczeństwa przez scentralizowaną partię
5. "Serwis Informacyjny Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" Uniwersytetu im. A. Mickiewicza"; demokratyzacja państwa i uspołecznienie gospodarki
6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ VI. NACZELNE WARTOŚCI SPOŁECZNE

1. "Tygodnik Solidarność": podmiotowość jednostki i społeczeństwa
2. "Tygodnik Powszechny": podmiotowość jednostki i narodu
3. "Polityka": rozsądek
4. "Rzeczywistość": partia, sojusze, porządek
5. "Serwis Informacyjny Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" Uniwersytetu im. A. Mickiewicza": demokracja i suwerenność
6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ VII. TRZY STYLE MYŚLENIA SPOŁECZNEGO: HUMANISTYCZNY, EKONOMICZNY ITOTALITARYSTYCZNY (konkluzje)

1. Wewnętrzna spójność poszczególnych obrazów i wizji społeczeństwa
2. Podobieństwa i różnice pomiędzy poszczególnymi obrazami i wizjami
3. Ewolucja prezentowanych obrazów i wizji
4. Społeczna baza poszczególnych obrazów i wizji społeczeństwa
5. Relacja wiedzy społecznej ("socjologii") przedstawianej przez środki masowego przekazu do socjologii akademickiej i klasycznej myśli społecznej
6. Relacja zrekonstruowanych obrazów i wizji społecznych do rzeczywistości
7. Relacja zrekonstruowanych obrazów i wizji do obrazów i wizji społeczeństwa PRL w innych okresach oraz do obrazów i wizji innych społeczeństw socjalistycznych w okresach przełomu

ANEKS

1. Klucz kategoryzacyjny. Analiza ilościowa
2. Numery i daty wydań analizowanych pism. Analiza jakościowa
3. Kalendarium, najważniejszych wydarzeń w okresie będącym przedmiotem analizy (Polska, 30 111-13 XII 1981 r.)

BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK

THE NATURĘ OF SOCIETY AND SOCIAL CONFLICT AS DEPICTED IN THE POLISH PRESS IN 1981 (Summary)