Czy milczenie może być gestem artystycznym? W jaki sposób niewypowiedziane znaczenia i przekonania manifestują się w dziełach awangardowych? Odpowiedzi na te pytania czytelnicy znajdą w monografii Milczenie awangardowe. Gesty, znaki, obrazy, która zgłębia fenomen milczenia w sztuce XX wieku i jej kontynuacjach. Autorzy tekstów eksplorują różnorodne aspekty tego zjawiska – od poezji minimalnej po kino eksperymentalne. W kolejnych artykułach analizie poddano nie tylko milczenie jako temat, lecz także jego funkcję jako gestu semantycznego, wyrazu rezygnacji i pustki czy świadectwa protestu lub akceptacji dla pewnych konwencji artystycznych. Poprzez pryzmat nowatorskich odczytań dzieł literackich, filmowych, muzycznych, plastycznych i performatywnych, czytelnik jest zaproszony do głębokiej refleksji nad znaczeniem milczenia w kontekście sztuki awangardowej. Skupiając się na dziełach i praktykach artystycznych, autorzy i autorki tomu ujawniają bogactwo znaczeń i wartości związanych z milczeniem w awangardzie. Ukazanie fenomenu milczenia oświetla granice i możliwości sztuki, jak również przyczyny jej rozwoju poprzez eksplorację tego, co nieuchwytne i niewyrażalne.

Agnieszka Kwiatkowska, Sylwia Panek, Iga Skrzypczak, Zwrot ku milczeniu. O awangardowych praktykach artystycznych

Część I. Milczenie – teorie i gesty

Alina Świeściak, Przeciw milczeniu: dyskurs-śmierć awangardy

Agnieszka Waligóra, Milczenie jako gest

Marian Kisiel, Milczenie jako gest semantyczny. O poezji Andrzeja Szuby

Eliza Kącka, Literatura bezgłośnej muzyki

Iga Skrzypczak, Milczenie awangardowe w twórczości Tadeusza Peipera oraz Juliana Przybosia

Część II. Milczenia (w) poezji – znaki, ślady, pominięcia

Marta Baron-Milian, Milczenie – „antytradycja futurystyczna”

Paweł Kuciński, Kicz – parodia – patos. Kradzież języka i milczenie Juliana Tuwima w świetle napaści antysemickich

Piotr Bogalecki, Biel i brak. Milczenie nowofalowe

Joanna Dembińska-Pawelec, Wypowiedzieć ciszę. O wierszach Bogusławy Latawiec

Agnieszka Kwiatkowska, Sylwia Panek, Milczenie w twórczości Joanny Pollakówny

Karolina Prusiel, Przełamując ciszę? Ilse Garnier: studium dwóch przypadków

Irmina Bloch, Nie-obecności Jarosława Kozłowskiego

Agnieszka Czyżak, „Trzcina milcząca”. Liryczne kadry Jerzego Jarniewicza

Część III. Milczenie kina i w kinie

Krzysztof Kozłowski, W kręgu awangardowego milczenia. Oczy szeroko zamknięte Stanleya Kubricka

Weronika Szulik, Milczenie w kinie niemym a poszukiwanie języka nowej sztuki. Na przykładzie opowiadania Triumwirat Adama Ważyka

Mikołaj Jazdon, Milczenie w symfoniach wielkomiejskich ruin. O Balladzie f-moll (1945)

Andrzeja Panufnika i Suicie warszawskiej (1946) Tadeusza Makarczyńskiego

Jacek Nowakowski, Daleko od milczenia. „Twarda” i „miękka” awangarda filmowa w kinie okresu PRL-u

Iwona Grodź, „Słowo kłamie – oko nigdy”. Milczenie głęboko ukryte w twórczości filmowej Franciszki i Stefana Themersonów

Część IV. Milczenie – obraz i muzyka

Beata Gromadzka, „[...] jak już mam coś do powiedzenia – zamiast mówić –  rysuję” (Franciszka Themerson, 1941). Bieg życia opowiedziany w rysunkach i listach Franciszki Themerson do Stefana z lat 1940–1942

Aleksandra Więcek, Szczuka przemilczany. Aspekty wyparcia i rehabilitacji

Anna Gawarecka, Wypowiadać się za pomocą światła. Fotografia jako głos tego, co niewyrażalne

Justyna Ryczek, Milczenie Awangardowe Andrzeja Partuma wobec współczesnych kontekstów sztuki i życia  

Magdalena Owczarek, Milczenie w ucieleśnionej muzyce

Indeks nazwisk

Can silence be an artistic gesture? How do unspoken meanings and beliefs manifest in avant-garde works? The answers to these questions can be found in ‘Avant-garde silence. Gestures, signs, images. Sketches on literature in the context of other arts’, which delves into the phenomenon of silence in 20th-century art and its continuation. The authors of the texts explore diverse aspects of this phenomenon, ranging from minimal poetry to experimental cinema. The book not only analyzes silence as a theme but also its function as a semantic gesture, an expression of resignation and emptiness, or testimony of protest or the acceptance of certain artistic conventions. Through the prism of literary, film, musical, visual, and performative works, the reader is invited to reflect deeply on the meaning of silence in the context of avant-garde art. Focusing on artistic works and practices, the book reveals the richness of meanings and values associated with silence in the avant-garde. The presentation of this phenomenon illustrates the boundaries and possibilities of art, as well as the reasons for its development through the exploration of what is elusive and inexpressible.