Edukacja jest najpotężniejszq broniq, jakiej możesz użyć, aby zmienić świat – to zdanie Nelsona Mandeli patronuje dwutomowemu dziełu, które zawiera naukowe przemyślenia badaczy z większości polskich uczelni, z uniwersytetów zagranicznych oraz nauczycieli polonistów. Autorzy zastanawiają się, jak w praktyce szkolnej i akademickiej wprowadzać młodych ludzi w fundamentalne prawidłowości życia społecznego, pokazywać bogactwo i znaczenie różnic, które nie muszą dzielić, ale wspierać. Artykuły łączy poszukiwanie rozmaitych możliwości porozumienia w sytuacji istnienia nierozwiązanych dawnych problemów i pojawienia się nowych wyzwań edukacyjnych. Dotyczą one m.in. narracji tożsamościowych, relacji między patriotyzmem a polonocentryzmem i kosmopolityzmem, polskości w kulturze popularnej i mediach, działań edukacyjnych będących przestrzenią rewizji i otwierania wyobrażeń o Polsce i polskości, wielokulturowości i migracji jako zadań dla szkolnej polonistyki. Poruszają też kwestie obszarów zapomnianych, czyli tego, o czym w edukacji polonistycznej się nie mówi, oraz ideałów naukowych i sytuacji kryzysowych w relacjach między szkołą a uniwersytetem.

Pracownia współmyślenia – Maria Kwiatkowska-Ratajczak

TOM 1
NARRACJE TOŻSAMOŚCIOWE W EDUKACJI POLONISTYCZNEJ

I. EDUKACJA HUMANISTYCZNA – DAWNE PROBLEMY I NOWE WYZWANIA

Barbara Myrdzik
O potrzebie kształtowania autonomii poznawczej i egzystencjalnej na lekcjach nie tylko języka polskiego

Zenon Uryga
Na cmentarzysku polonistycznych podręczników – kilka myśli

Agnieszka Rypel
Moja Polska? – dyskursy tożsamościowe w edukacji polonistycznej

Bernadeta Niesporek-Szamburska
Niewiedza obywatelska uczniów – nowy problem polonisty?

Zofia Budrewicz, Maria Sienko
Polska i polskość na lekcjach polskiego. O potrzebie wychowania obywatelskiego

Monika Szczot
PATRIA. POLIS. KOSMOS. O udziale tradycji klasycznej w budowaniu tożsamości POLAKA, EUROPEJCZYKA, OBYWATELA ŚWIATA

Agnieszka Czyżak
„Być z przestrzenią” – uczyć o świecie

Anita Jarzyna
O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi

II. EDUKACYJNE NARRACJE O POLSKOŚCI

Jerzy Kaniewski
Polskość jako zadanie i jako wyzwanie w edukacji szkolnej

Danuta Łazarska
Czytanie Polski na lekcjach literatury. O potrzebie otwierania uczniów na wieloaspektowe wyobrażenia o Polsce i polskości

Piotr Kołodziej
Gombrowicz wyklęty albo o wychowaniu patriotycznym na lekcjach POLSKI(ego)

Izabela Funk
Dekonstrukcja i konstrukcja obrazu Polski i Polaka: Witold Gombrowicz wobec wyzwań edukacji polonistycznej

Joanna Hobot-Marcinek
Okręt Rzeczpospolitej między etnosem, etosem a eidosem w edukacji polonistycznej

Małgorzata Latoch-Zielińska
Polska i polskość w tekstach kultury popularnej (na przykładzie wybranych piosenek

Anna Domagała-Trzebuchowska
Wizualizacja i fabularyzacja historii Polski w komiksie na przykładzie serii komiksowej Tytus, Romek i A’Tomek

III. PATRIOTYZM A POLONOCENTRYZM?

Janusz Waligóra
„Latarnik polski” – studium przypadku

Iwona Morawska
Edukacja patriotyczna w świetle wypowiedzi i projektów przyszłych nauczycieli języka polskiego

Małgorzata Gajak-Toczek
Jaki patriotyzm? – kilka lekcji na XXI wiek

Agnieszka Kania
Wspomnienia z czasów II wojny w odbiorze młodzieży. Echa głosów – rozmowa w milczeniu – kartka z dziennika

Dorota Karkut
Jak przybliżyć bohatera? Propozycja lektury Pamiętnika matki Zdzisławy Bytnar na lekcjach języka polskiego

Maria Szoska
Bliski czy odległy? Popkulturowa komitywa z Mickiewicze

Anna Podemska-Kałuża
II wojna światowa w komiksie. Jak kształtować dyskurs o „trudnej przeszłości” za pomocą tekstu kultury popularnej?

Elżbieta Lubczyńska-Jeziorna
Mała ojczyzna i definiowanie patriotyzmu na lekcjach polskiego w perspektywie pozytywistycznych reminiscencji

IV. WSPÓŁCZESNE LEKCJE POLSKI(EGO) – MIĘDZY EDUKACJĄ A FORMACJĄ

Witold Bobiński
Nie „ego”, lecz „eko” – język polski jako lekcje podmiotowości

Marek Pieniążek
Performatywne świadectwo dla języka polskiego

Elżbieta Błachowicz
Między słowem a milczeniem. O przywracaniu sensu w dialogu z młodzieżą we współczesnej szkole

Katarzyna Maria Pławecka
„Kapitały” lokalności w świecie globalnym albo pomnik przeszłości – […] Historie ze Spisza na lekcjach języka polskiego

Zofia Zasacka
Spontaniczny kanon lekturowy na lekcji języka polskiego?

Agnieszka Handzel
Empatia. Język serca w szkole?

W WIELOKULTUROWYM ŚWIECIE (PROBLEMY I WYZWANIA)

Anna Janus-Sitarz
Kali czy Nabu? Jaka literatura i jaki nauczyciel będą uczyć rozumienia drugiego człowieka?

Dorota Michułka, Łukasz Gregorowicz
Ja – Inny. Aspekty wielokulturowości we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży jako polemika ze „strefą ciszy” (teoria czytania empatycznego i praktyka  odbioru)

Małgorzata Antuszewicz
„Dobry” chrześcijanin i „zły” muzułmanin. Fragmenty Pana Wołodyjowskiego z perspektywy postkolonialnej

Ewa Nowak
Poszerzanie przestrzeni, czyli fotoreportaż Adama Pańczuka Karczeby na lekcjach POLSKI(ego)

Małgorzata Kulik, Klaudia Mucha-Iwaniczko
Pamięć jest naszym domem. Miejsce historii Żydów w edukacji humanistycznej – projekt dydaktyczny

Michał Kózka
Do przyjaciół Moskali – polsko-rosyjski dialog językowo-kulturowy. Diagnozy – Strategie – Próby realizacji

Irena Masojć, Henryka Sokołowska
Lekcje Polski i polskiego w innym otoczeniu kulturowym. Specyfika kształcenia polonistycznego na Litwie

Alicja Goczyła Ferreira
„Kultura jest przodków, a lekcje są z Polski” – o przekonaniach językowych potomków polskich imigrantów w Brazylii uczących się języka polskiego

Indeks osobowy

“Education is the most powerful weapon you can use to change the Word” – Nelson Mandela's statement became the patron slogan for the Poznań 4th Congress of Polish Language Teaching in November 2019 and was also accompanied by a publication entitled Lekcja POLSKI(ego). Praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku (Eng. A Polish Lesson – Educational Practices in the Face of 21st-century Anxieties). The two-volume work contains essays by nearly 80 scholars from most Polish universities, from foreign universities and Polish-language teachers. The authors consider how to introduce young people to the fundamental norms of social life through school and university practice, and show the richness and importance of differences that not necessarily have to divide, but can in fact support each other. The articles are something of a multi-voice school of civic thinking; what connects them is the search for various possibilities of communication in a situation of unresolved old problems and the emergence of new educational challenges. They include topics such as identity narratives, the relationship between patriotism and Polonocentrism and cosmopolitanism, Polishness in popular culture and the media, educational activities as a sphere for revising and opening up ideas about Poland and Polishness, and multiculturalism and migration as tasks for Polish studies in schools. They also raise the issues related to forgotten areas, i.e. what is not spoken about in Polish language education, as well as scientific ideas and crisis situations in the relationship between school and university.