Praca ma charakter interdyscyplinarny, a zamieszczone rozważania stanowią wieloaspektową narrację w obszarze nauk pedagogicznych wokół: socjalizacji, wychowania, edukacji, rozwoju człowieka oraz pomocy psychologiczno-
pedagogicznej. Problem główny dotyczy obszaru zachowań ryzykownych współczesnej młodzieży, a podjęte w książce analizy naukowe odnoszą się do różnych aspektów funkcjonowania współczesnych nastolatków, znajdujących się w okresie przejścia, charakteryzującym się z jednej strony dużym potencjałem kreacyjnym w obrębie własnej tożsamości oraz relacji z innymi i światem, lecz z drugiej niepewnością i ryzykiem, co może być dodatkowo wzmacniane przez świat zewnętrzny, będący „cywilizacyjnie przypisany do ryzyka”.

Wstęp
Część pierwsza: ROZWÓJ W OKRESIE ADOLESCENCJI A PODEJMOWANIE ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ

Rozdział 1
Rozwój w okresie adolescencji: młodzież między szansami a ryzykiem
1.1. Kontekst rozwoju i środowisko rozwoju współczesnej młodzieży
1.1.1. Kontekst wewnętrzny (biologiczny) rozwoju młodzieży
1.1.2. Kontekst zewnętrzny (fizyczny i społeczno-kulturowy) rozwoju młodzieży
1.2. Rozwój społeczny w okresie adolescencji
1.3. Rozwój psychiczny w okresie adolescencji
1.4. Wybrane konteksty teoretyczne rozumienia zachowań ryzykownych młodzieży
1.5. Czynniki ryzyka i czynniki chroniące w rozwoju młodzieży
1.6. Realizacja zadań rozwojowych a zachowania ryzykowne młodzieży

Rozdział 2
Zachowania ryzykowne współczesnej młodzieży
2.1. Zachowania ryzykowne młodzieży jako element stylu życia
2.2. Zachowania ryzykowne w obszarze używania substancji psychoaktywnych przez młodzież
2.2.1. Charakterystyka i rozpowszechnienie używania substancji psychoaktywnych przez młodzież
2.2.2. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka używania substancji psychoaktywnych przez młodzież
2.3. Zachowania ryzykowne w obszarze zachowań przestępczych i agresji młodzieży
2.3.1. Charakterystyka i rozpowszechnienie zachowań przestępczych i agresji młodzieży
2.3.2. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka zachowań przestępczych i agresji młodzieży
2.4. Ryzykowne zachowania seksualne młodzieży
2.4.1. Charakterystyka i rozpowszechnienie ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży
2.4.2. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży

Rozdział 3
Profilaktyka zachowań ryzykownych młodzieży
3.1. Profilaktyka zachowań ryzykownych jako forma pomocy psychologiczno- pedagogicznej dla młodzieży: od teorii i badań (evidence-based practice) do praktyki
3.2. Diagnozowanie poziomu ryzyka w profilaktyce zachowań ryzykownych młodzieży
3.3. Rozwój profilaktyki a przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym młodzieży
3.4. Profilaktyka używania substancji psychoaktywnych przez młodzież
3.5. Profilaktyka zachowań agresywnych i przestępczości młodzieży
3.6. Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży

Część druga: ZACHOWANIA RYZYKOWNE WSPÓŁCZESNEJ MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ: PERSPEKTYWA WYCHOWAWCZYŃ I WYCHOWAWCÓW ORAZ SOCJOTERAPEUTEK I SOCJOTERAPEUTÓW

Rozdział 4
Podstawy metodologiczne badań własnych
4.1. Zbiorowe studium przypadku w badaniach jakościowych
4.2. Cel badania i problemy badawcze
4.3. Dobór próby
4.4. Ogólny plan badań, etyka, metody badawcze

Rozdział 5
Postrzeganie współczesnej młodzieży przez wychowawczynie i wychowawców oraz socjoterapeutki i socjoterapeutów
5.1. Refleksje o nastolatkach poznających świat i poszukujących kontaktu z drugim człowiekiem
5.2. Refleksje o nastolatkach w rzeczywistości wirtualnej
5.3. Refleksje o nastolatkach w oczach innych
5.4. Interpretacja wyników i wnioski: tożsamość (wirtualna, stereotypowa, eksplorująca i relacyjna) współczesnej młodzieży

Rozdział 6
Postrzeganie okresu adolescencji przez wychowawczynie i wychowawców oraz socjoterapeutki i socjoterapeutów
6.1. Adolescencja jako czas trudny i fascynujący
6.2. Zadania rozwojowe w obszarze edukacji, własnej tożsamości i relacji z innymi
6.3. Relacje społeczne jako główne źródło ochrony w rozwoju młodzieży
6.4. Relacje społeczne jako główne źródło ryzyka w rozwoju młodzieży
6.5. Interpretacja wyników i wnioski: zadania rozwojowe, ryzyko i ochrona w okresie adolescencji

Rozdział 7
Postrzeganie zachowań ryzykownych młodzieży przez wychowawczynie i wychowawców oraz socjoterapeutki i socjoterapeutów
7.1. Rozpowszechnienie zachowań ryzykownych
7.2. Używanie substancji psychoaktywnych jako zachowania ryzykowne młodzieży
7.3. Zachowania agresywne jako zachowania ryzykowne młodzieży
7.4. Zachowania seksualne jako zachowania ryzykowne młodzieży
7.5. Inne zachowania ryzykowne młodzieży
7.6. Indywidualne oraz społeczne (skierowane do rówieśników i do dorosłych) funkcje zachowań ryzykownych
7.7. Interpretacja wyników i wnioski: ryzykowne zachowania eksploracyjne, kryzysowe, unikające oraz deficytowe

Rozdział
Profilaktyka zachowań ryzykownych młodzieży w perspektywie wychowawczyń i wychowawców oraz socjoterapeutek i socjoterapeutów
8.1. Postrzeganie własnej roli i roli instytucji w profilaktyce zachowań ryzykownych
8.2. Skuteczna profilaktyka zachowań ryzykownych młodzieży: postulaty i bariery
8.3. Interpretacja wyników i wnioski: profilaktyka w szkole i jako element socjoterapii

Rozdział 9
Podsumowanie: zachowania ryzykowne współczesnej młodzieży gimnazjalnej na tle zmian okresu adolescencji

Zakończenie

Bibliografia

Risk behaviour among young people today. A theoretical-empirical study (summary)