Przedkładana czytelnikowi książka nie ma charakteru jednorodnego metodologicznie studium – jest propozycją połączenia teoretycznego wprowadzenia, odwołującego się do pewnego fragmentu refleksji socjologicznej z analizami danych pochodzących z badań socjologicznych przeprowadzonych w latach 2005-2013. Forma książki jest w związku z tym zbliżona bardziej do socjologicznego eseju niż neopozytywistycznej narracji opartej np. na wnioskowaniu statystycznym, katalogu pytań badawczych, hipotez i ich falsyfikacji. Z kolei tytułowe „nieracjonalne działanie” stanowi prowokacyjne nawiązanie do problemu racjonalności działania pozytywnie zorientowanego na Innego (którego osobiście nie znamy).

Kluczowy problem teoretyczny rodzi się po analizie tej szczególnej relacji „ja” – „nieznany”, rodzącej się pomiędzy nimi solidarności, skłonności do pomocy, „działania na rzecz” etc. Sprowadza się do kilku kwestii, m.in.: na ile działanie dla dobra Innego ma charakter jednoznacznie celowy? Na ile może być świadome? W odniesieniu do każdego z pytań, istotnymi pozostają motywy i motywacje do takiego działania, które tylko częściowo mogą wynikać z psychologicznie funkcjonalnego czy też ekonomistycznego postrzegania „korzyści” (interesów) podmiotu działającego.

The book titled Non-Rational Theory of Action: A Sociological Study of Voluntary Action and Social Activism is an invitathion to discuss volimtary activity in late modernity. The author attempts to offer a neoclassical sociological reinterpretation of prosocial activity that is inspired by the etymology of the Latin word voluntas. In doing so, he makes use of Max Weber’s and Thomas H. Marshall’s sociology, Hannah Arendt’s philosophy, Talcott Parsons’s action theory and Jurgen Habermas’s communication theory.

The book puts forward the idea of the “sociology of will”, which is an introduction to a theory based on three concepts: ‘action inspired by voluntas’, ‘communication by action’, and ‘natural level of activism’. The empirical analyses explore quantitative data that were obtained from the World Value Survey and European Social Survey as well as from studies conducted in Poland The empirically based description illustrates the differences in civic engagement between different countries and suggests a possible way of interpreting these differences. The data especially focus on “weak engagement” in Central European societies. The qualitative part comprises biographies of activists and volunteers which provide a basis for preparing the above-mentioned typology.