Autorka po raz pierwszy w polskiej literaturze naukowej przestawia poglądy społecznych konstruktywistów na złożone problemy filozofii wiedzy, ze szczególnym uwzględnieniem matematyki. Uwzględnia bogatą literaturę przedmiotu, głównie anglojęzyczną, analizuje wypowiedzi twórców oraz zwolenników społecznego konstruktywizmu. Szczególną uwagę koncentruje na takich zagadnieniach, jak: założenia naukowe społecznego konstruktywizmu, polemika fundamentalistów z fallibilistami; koncepcje wiedzy i nauki, a zwłaszcza matematyki w zrozumieniu społecznego konstruktywizmu; mechanizmy dowodzenia i funkcjonowania języka, metafory, dialogu i dyskursu w matematyce; stosunek społecznych konstruktywistów do badawczych „wspólnot matematycznych” i wreszcie interdyscyplinarne relacje matematyki z początków XXI w.

This book is the first presentation in Polish scientific literature of the views and concepts of social constructivists on the complex and varied problems of the philosophy of science with particular consideration of mathematics. It is based on numerous publications and comments of the founders and supporters of social constructivism. Also literature on the subject, mainly of English and American origin, was taken into account. In the work the author discussed, among other things, such problems as the rise and scientific assumptions of social constructivism in reference to mathematics; influences and borrowings of concepts from other philosophical and sociological currents; polemics of fundamentalists with fallibilists; concepts of knowledge and science, especially of mathematics in the meaning of social constructivism; mechanisms of proving and function of language, metaphor, dialogue and discourse in mathematics; the relation of social constructivists to the research "mathematical communities", and last but not least, relations of mathematics of the beginning of the 21st century to numerous and varied external influences, especially of the technological, information science and natural character.

ROZDZIAŁ I

Geneza społecznego konstruktywizmu. Twórcy i ośrodki badawcze

1. Rozbrat starej (tradycyjnej) i nowej (zmodernizowanej) filozofii matematyki

2. Paul Ernest jako współtwórca społecznego konstruktywizmu

3. Paula Ernesta "nowa filozofia matematyki"

4. Niektóre odłamy współczesnego konstruktywizmu

5. Geneza i twórcy radykalnego konstruktywizmu. Poglądy Ernsta von Glasers-felda

ROZDZIAŁ II

Społeczny konstruktywizm. Wpływy i zapożyczenia

1. Neopozytywizm a nauka i matematyka

2. Spuścizna Karla Poppera a społeczny konstruktywizm

3. Imre Lakatos a społeczny konstruktywizm

4. Filozofia matematyki Wittgensteina a społeczny konstruktywizm

5. Filozofia eksternalistyczna matematyki w ocenie społecznego konstruktywizmu

6. Poglądy Hilary'ego Putnama a społeczny konstruktywizm

7. Postmodernizm w ocenie społecznych konstruktywistów

8. Strukturalizm i poststrukturalizm o matematyce

9. Tradycja pitagorejsko-platońska a społeczny konstruktywizm

ROZDZIAŁ III

Polemiki fundamentalistów z fallibilistami a społeczny konstruktywizm

1. Alternatywność i fundamentalizm w matematyce

2. Absolutystyczny charakter matematyki

3. Społeczny konstruktywizm a logicyzm, formalizm oraz intuicjonizm

4. Obecność fallibilizmu w matematyce współczesnej

ROZDZIAŁ IV

Koncepcja wiedzy w społecznym konstruktywizmie

1. Dyskurs nad wiedzą w filozofii przed społecznym konstruktywizmem

2. Wiedza i nauka w ocenie oraz interpretacji społecznego konstruktywizmu

3. Zagadnienie "wiedzy milczącej"

4. Społeczno-historyczny charakter wiedzy

ROZDZIAŁ V

Matematyka w dyskursie społecznego konstruktywizmu

1. Filozofia i przedmiot matematyki

2. Epistemologia matematyki

3. Dylematy epistemologii społecznej

4. Odkrycie i konstrukcja a matematyka

5. Arbitralność i relatywizm w matematyce

6. Obiektywna i subiektywna wiedza matematyczna

7. Historia matematyki a społeczni konstruktywiści

8. Wartości i preferencje w matematyce

9. Abstrakcja i uogólnienie w matematyce

10. Prawda w matematyce

11. Doświadczenie matematyczne a świat zewnętrzny

12. Teoria i obiekt matematyczny

13. Struktura wewnętrzna matematyki

ROZDZIAŁ VI

Dowodzenie i kwaziempiryzm w matematyce społecznego konstruktywizmu

1. Meandry dowodzenia w matematyce a społeczny konstruktywizm

2. Zagadnienie kwaziempiryzmu a społeczny konstruktywizm

ROZDZIAŁ VII

Jeżyk, retoryka, metafora, i dyskurs w matematyce społecznego konstruktywizmu

1. Język matematyczny a społeczny konstruktywizm

2. Metafora w zrozumieniu społecznego konstruktywizmu

3. Dylematy retoryki a matematyka

4. Tekst i kontekst w interpretacji społecznego konstruktywizrnu

5. Dialog i konwersacja w matematyce

6. Dyskurs a społeczny konstruktywizm

ROZDZIAŁ VIII

Kwestia "wspólnoty matematyków"

1. Socjologia matematyki

2. Matematyka a procesy społecznej interakcji

3. Zagadnienie humanizacji matematyki

ROZDZIAŁ IX

Matematyka na przełomie tysiącleci a społeczny konstruktywizm

1. Matematyka a świat zewnętrzny w oczach społecznych konstruktywistów

2. Matematyka a społeczeństwo technologiczne

3. Matematyka a nauki przyrodnicze

4. "Era informatyczna" a społeczny konstruktywizm

5. Wizja rozwoju matematyki na przyszłość a "społeczeństwo ryzyka"

Refleksje końcowe

Bibliografia

Skorowidz osób

Social Constructivism and Mathematics (summary)