W pracach poświęconych dziejom polskiej myśli politycznej ostatnich dwu stuleci ugruntowało się przekonanie, że Władysław Studnicki to jeden z najbardziej płodnych, a zarazem oryginalnych jej twórców. Autor, opierając się na niezwykle bogatym dorobku pozostawionym przez samego Studnickiego i wykorzystując zachowane archiwalia, podjął próbę ukazania stosunku Studnickiego do Rosji i polsko-rosyjskich relacji – kluczowego zagadnienia w systemie politycznym skonstruowanym przez Studnickiego.

This monograph is devoted to the analysis of Władysław Studnicki (1867-1953), one of the chief founders of the Polish political thought and a renowned publicist in whose political reflections Russia and the Polish-Russian relations occupied the main place. He was convinced that each Russian state, due to the geo-political reasons (a dispute over Eastern Borderland) no matter what the form of its political system, must take an hostile attitude to Polish aspirations of independence and Poles' own state, and that is why he thought that the most important problem which Poland faced was to find the right ally which would help to eliminate the menace from Russia. Analysing, the situation in Europe, he thought that only Germany could be such an ally.

• Wstęp
• 
  Rozdział I. Zarys biografii politycznej
  • 1. W obozie socjalistycznym
  • 2. W Stronnictwie Ludowym
  • 3. W ruchu narodowo-demokratycznym
  • 4. Próba stworzenia własnej partii
  • 5. Czołowa postać irredenty polskiej
  • 6. Ku orientacji niemieckiej
  • 7. Przywódca orientacji proniemieckiej
  • 8. W II Rzeczypospolitej
  • 9. W czasie okupacji
  • 10. Po II wojnie
• 
  Rozdział II. Odwieczny antagonista - miejsce Rosji w myśli politycznej Władysława Studnickiego do roku 1918
• 
  Rozdział III. Koncepcja granic Polski - problem granic wschodnich w ujęciu Władysława Studnickiego w latach 1918-1922
  • 1. Program linii granicznych na wschodzie
  • 2. Stosunek do traktatu ryskiego
  • 3. Kolonizacja ziem wschodnich
  • 4. Program asymilacji
  • 5. Koncepcja decentralizacji
  • 6. Kwestia granic zachodnich i południowych
• 
  Rozdział IV. Państwa bałtyckie
• 
  Rozdział V. Wobec Rosji Sowieckiej
• 
  Rozdział VI. Szukając rozwiązania. Idea współpracy polsko-niemieckiej jako podstawy bloku środkowoeuropejskiego
• 
  Rozdział VII. W poszukiwaniu sojusznika przeciwko Rosji. Stosunek do Hitlera i III Rzeszy
• 
  Rozdzial VIII. O bezpieczeństwo wewnętrzne II Rzeczypospolitej
  • 1. Rozważania ustrojowe
  • 2. Ocena rządów przedmajowych
  • 3. Wobec zamachu majowego
  • 4. Projekt konstytucji decentralistycznej
  • 5. Program dla młodzieży, sprawa młodego pokolenia
  • 6. O nowy program gospodarczy
  • 7. Stosunek do reformy rolnej
  • 8. Konstruktywna opozycja (1935-1939)
  • 9. Mniejszości narodowe
  • 10. Próba oceny
• 
  Rozdzial IX. W okresie II wojny światowej
  • 1. Szukanie drogi ratunku w pierwszych miesiącach okupacji
  • 2. Internowanie
  • 3. W oczekiwaniu wojny niemiecko-sowieckiej. Ocena okupacji sowieckiej ?
  • 4. Po 22 czerwca 1941 r.
  • 5. Wobec ponownego zagrożenia sowieckiego
• 
  Rozdzial X. Na emigracji
  • 1. Wobec sytuacji powojennej. W nadziei na III wojnę światową
  • 2. O bezpieczeństwo Europy i o federację europejską
  • 3. Oceny rosyjskiego komunizmu i jego źródeł
  • 4. Ukraina, Litwa i Białoruś
  • 5. Problem zachodnich granic Polski

Zakończenie

Bibliografia

Wykaz skrótów

Indeks nazwisk

Russia in the political ideas of Władysław Studnicki (Summary)