Nowoczesne podejście do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych nie powinno opierać się wyłącznie na kwestii ukarania sprawcy i wysokości kary wymierzanej często po długoletnich procesach, lecz wymaga dostrzeżenia oczywistego potencjału tkwiącego w wykorzystaniu instrumentów koncyliacyjnych, w tym zwłaszcza mediacji. Dane statystyczne pokazują jednak, że wykorzystanie mediacji w postępowaniu karnym jest znikome. Czy zatem mediacja karna w polskim systemie prawnym jest przykładem nieudanego eksperymentu ustawodawcy? Czy zmarnowano jej potencjał? Czy w obecnym modelu procesu karnego istnieje potrzeba korzystania z mediacji? Czy proces karny może funkcjonować bez mediacji i czy może funkcjonować z mediacją wykorzystywaną na większą skalę? Jakie są warunki niezbędne do efektywnego wykorzystywania mediacji w procesie karnym? Jakie są oczekiwania wobec mediacji ze strony sędziego i co w mediacji mogą zyskać osoba pokrzywdzona i sprawca? Dlaczego nie korzysta się z mediacji na etapie postępowania przygotowawczego i czy można zmienić ten stan rzeczy? Próba udzielenia odpowiedzi na te pytania podjęta w niniejszym opracowaniu z pewnością przybliża do rozstrzygnięcia tytułowej kwestii, dotyczącej perspektyw mediacji karnej w Polsce. 

Wstęp

Paweł Wiliński

ROZDZIAŁ I

Instytucja mediacji a konsensualne i kompensacyjne formy rozstrzygania konfliktu w prawie karnym

1. Uwagi wstępne
2. Mediacja w perspektywie historycznej
3. Stosowanie mediacji w sprawach karnych
4. Warunki efektywnego zastosowania mediacji w sprawie karnej
5. Model procesu a potrzeba korzystania z mediacji
6. Metody kompensacyjne i mediacyjne
7. Podsumowanie

Katarzyna Holik

ROZDZIAŁ II

Mediacja w sprawach karnych. Niedokończona rewolucja czy zmarnowany potencjał?

1. Uwagi wstępne
2. Sprawiedliwość naprawcza i teoria konfliktu
3. Mediacja jako instrument realizacji sprawiedliwości naprawczej. Czego pragną osoby pokrzywdzone?
4. Zakres przedmiotowy mediacji w sprawach karnych
5. Tryb ścigania przestępstw a mediacja
6. Wpływ mediacji na rozstrzygnięcie sprawy karnej
7. Mediacja karna w praktyce. Statystyki za lata 2006–2021
8. Podsumowanie

Piotr Karlik

ROZDZIAŁ III

Mediacja w procesie karnym – nieudany eksperyment?

1. Uwagi wstępne
2. Model postępowania karnego
3. Cel procesu karnego
4. Mediacja od wszystkiego
5. Brak jakichkolwiek korzyści
6. Podstawowe błędy
7. Poddać się czy wprowadzić zmiany?
8. Mediator – to brzmi dumnie
9. Mediacja musi się opłacać
10. Ograniczone zastosowanie mediacji
11. Zmiana celu procesu karnego
12. Nowy model procesu karnego?
13. Podsumowanie

Róża Dembska-Biela

ROZDZIAŁ IV

Mediacja w postępowaniu przygotowawczym – teoria a praktyka

1. Uwagi wstępne
2. Mediacja – założenia i cele
3. Mediacja w praktyce
4. Mediacja – korzystne zakończenie postępowania przygotowawczego
5. Podsumowanie

Olga Krajniak

ROZDZIAŁ V

Mediacja w sprawach karnych z perspektywy sędziego. Oczekiwania i realia

1. Uwagi wstępne
2. Oczekiwania wobec mediacji
3. Specyfika sprawy karnej
4. Mediacja w postępowaniach prywatnoskargowych
5. Mediacja w postępowaniach z aktu oskarżenia oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego
6. Podsumowanie

Dominika Bek

ROZDZIAŁ VI

Przewaga mediacji w sprawach karnych nad innymi rodzajami mediacji w przypadkach

błędów medycznych

1. Uwagi wstępne
2. Korzyści z mediacji lekarz–pacjent
3. Specyfika mediacji w sprawach cywilnych
4. Specyfika mediacji w sprawach karnych
5. Specyfika mediacji w sprawach dotyczących odpowiedzialności zawodowej
6. Najlepsza przestrzeń dla pojednania lekarza z pacjentem lub jego rodziną
7. Podsumowanie

Olga Sitarz

ROZDZIAŁ VII

Uwarunkowania i przesłanki prowadzenia mediacji karnych z pokrzywdzonym seniorem

1. Uwagi wstępne
2. Mediacja w sprawach przemocowych w aktualnym stanie prawnym
3. Poglądy przeciwko stosowaniu mediacji w sprawach przemocowych lub z udziałem seniora
4. Rodzaje naruszeń praw seniora i ich znaczenie dla dopuszczalności mediacji
5. Podsumowanie

Bibliografia

Summary. The Future of Criminal Mediation

A modern approach to criminal justice should not be based solely on the question of punishing the perpetrator and the degree of punishment often imposed after long-term trials, but requires recognizing the obvious potential of using conciliation instruments, especially mediation. However, statistical data show that the use of mediation in criminal proceedings is negligible. Therefore, is criminal mediation in our legal system an example of a failed experiment by the legislator? Has its potential been wasted? Is there a need to use mediation in the current model of the criminal process? Can the criminal process function without mediation and can it function with mediation used on a larger scale? What are the conditions necessary for the effective use of mediation in criminal proceedings? What are the judge's expectations regarding mediation and what can the injured party and the perpetrator gain from mediation? Why is mediation not used at the stage of preparatory proceedings and can this state of affairs be changed? The attempt to answer these questions undertaken in this study certainly brings us closer to resolving the issue in the title with regard to the prospects for criminal mediation in Poland.