Bieżący numer „Przestrzeni Teorii” poświęcamy Stanisławowi Barańczakowi. Nasza pamięć jest złudna, zawsze subiektywna, jednostkowa, nie ogarnia całości, żywi się obrazami. Dramaturgię numeru tworzą zatem interpretacje wybranych wierszy Poety. Teksty literaturoznawcze sąsiadują z lżejszymi esejami. Zamiast indywidualnych wspomnień – pojawiają się fotografie. Zamiast ciągłej narracji – fragmenty, montaż obrazów. Słowom interpretacji towarzyszą zdjęcia okładek z wydań w drugim obiegu. Ten pożółkły papier to dla jednych już tylko historia, jednak dla wielu z nas te okładki są jak Różewiczowska „kartka wydarta z dziennika”, jak Hubermanowska malarska smuga – barwna „plama pamięci”.

Dyskretną ramę budują w numerze nawiązania do tak bardzo bliskiej Barańczakowi twórczości Wisławy Szymborskiej (od pierwszego tekstu zastępującego „radość pisania” „radością czytania”, przez rozmaite nawiązania, aluzje, tropy, światopoglądy aż po przekłady włoskiej recepcji Poetki). Dziś wiersze poetów wychodzą z tomików, widnieją na ścianach domów, w tramwajach, w podziemnych przejściach, wiersze mają swoje pomniki, na spotkaniach literackich ludzie głośno czytają poezje.

Pamiętamy Ciebie, Staszku, pozostaniesz z nami nie w potędze mitu, ale w sile wiersza.

Teksty do tego numeru „Przestrzeni Teorii” dobieraliśmy w poczuciu, że przenikają się w nim na rozmaitych poziomach dyskursy nierozstrzygalne, stawiane są trudne pytania. Akcenty padają – żeby użyć metafory wersologicznej – nie na sylaby w wyrazach, ale na puste, niewypełnione niczym pola, kładą swój nacisk na spacje, czyli zwracają uwagę na odstępy między słowami. Te, z pozoru tylko puste, przestrzenie mają moc performatywną. Pośrednicząc – tu użyję dla odmiany metafory malarskiej – między czernią a bielą osądów i postaw, organizują przestrzenie szarości. Jak określił zjawisko „szarej strefy” Tadeusz Różewicz w jednym ze swoich wierszy – brzegi tych nie-kolorów stykają się. Autorzy, podejmując próbę przezwyciężania wielu dychotomii, dokonują wyboru różnych odcieni szarości. W swych tekstach powołują przestrzenie performatywne, które wprowadzają myślenie antybinarne. Proponują poruszanie się po pograniczach rozumianych tu jako wszelkie mentalne formuły i światopoglądowe przekształcenia, które decydują o  skomplikowanej naturze pojęcia prawdy. Jednoznaczna posągowość zawsze jest sztuczna i fałszywa. Dystans budowany przez ironię rozumianą jako kategoria myślenia – ocala.

„Spaces in Theory” is a theoretical and literary journal of scholarly criticism. Established in 2002 in the Faculty of Polish and Classical Philology of the Adam Mickiewicz University in Poznań (AMU), it is co-edited and developed in a close cooperation with the Faculty of Polish Studies at the Jagiellonian University in Krakow. In the past, Przestrzenie Teorii was issued once a year, but since 2007, the journal is published by Adam Mickiewicz University Press bi-annually. The journal is refereed and has a nationwide range. It has also been able to attract growing interest in academic communities throughout Europe and overseas. Each article is preceded with an English translation of its abstract. The journal reflects the research interests of authors from across a wide range of universities and colleges in Poland and presents translations of texts of distinguished foreign theoreticians in literature publishing abroad. The editorial board includes: Stanisław Balbus, Anna Burzyńska, Sylwester Dworacki, Irena Górska (secretary), Anna Krajewska (editor-in-chief) Magdalena Popiel, Wojciech Sztaba, Elżbieta Tabakowska, Giovanna Tomassucci, David Williams and Seweryna Wysłouch. The journal undertakes to present key and essential problems in the contemporary criticism and theory of literature, provides a platform for a transdisciplinary dialogue, in which arguments, controversy and complementarity of the contributions reflect and shape the present research and artistic awareness and consciousness (at the scholary community level). The published texts, present in diversified methodological approach, address both aesthetical and poetical problems, show particular areas of research in philosophy and physics encompassing theatre and film, but also drama, fine arts and music, which enlight one another, correspond with one another, or reveal contradictions. The journal is characterized by its interdisciplinary approach, participates in the present-day scholarly discourse in the field of the philosophy of science and attempts to effect its policy of fostering the polyphonic form of literary studies in drama. The creative dramatics of the journal is co-produced by particular thematic sections: essays, interpretations', presentations, translations and reviews. Przestrzenie Teorii, presenting an interesting overview across a wide spectrum of modem thinking, becomes thus a multi-dimensional space of post-modern scholarly declarations of theoretical turns or shifts and of view and opinions. Presented theoretical considerations are not limited in their scope to just literature, but open up to the vast areas of culture and arts.

Spis treści, contents w pliku pdf do pobrania tutaj

Program Adobe Reader do czytania formatu PDF możesz pobrać tutaj