Rozprawa podejmuje zagadnienie występowania fauny bezkręgowej na piaszczystym dnie dużych rzek nizinnych, tj. w szeroko pojętym hydroarenalu. Badania przeprowadzono w Bugu i Narwi, które w znacznej mierze zachowały swój naturalny charakter. Główny rozdział pracy wnosi istotny wkład do poznania tej grupy owadów nie tylko Polski, ale i całej Palearktyki. Obszerne fragmenty poświęcone kolejnym gatunkom zawierają wartościowe dane faunistyczne (Polska, Europa, Palearktyka), rozważania taksonomiczne, opisy środowiska występowania, dane dotyczące liczebności oraz opisy cyklu życiowego i obserwacje fenologiczne. Zainteresują z pewnością entomologów i limnologów. Tekst uzupełniają liczne ilustracje, rysunki i histogramy.

The mayfly fauna inhabiting the sandy substratum in the rivers Bug and Narew was the main subject of investigation. Six out of the seven European psammophilous species: Cercobrachys minutus, Ametropus fragilis, Baetopus wartensis, Procloeon nana, Pseudocentroptiloides shadini and Oligoneurisca borysthenica were found in the whole lower course of the river Bug. Only four of them (C. minutus, A. fragilis, P. nana, P. shadini) were noticed in one locality (Laskowiec) in the river Narew. Their distribution in Europe and Poland was presented. The habitats of nymphs and their existence in the river bed were characterised. For identification of their environmental preferences, which affect the quantitative composition of assemblages, ordination methods were applied using Principal Component Analysis. The abundance of nymphs, life cycles, periods of colonisation of sandy substratum and behaviour of adults were also described. Mayflies living in the benthos were compared with those from drift. The changes in the mayfly fauna, which took place in the last 15 years in the investigated rivers, were presented. The species composition of the mayflies from Bug and Narew was compared with those from other larger Polish rivers.

• 1. WSTĘP
  
  • 1.1. Piaszczyste ławice jako składnik dna rzek nizinnych
  • 1.2. Psammofilna fauna Ephemeroptera
  • 1.3. Stan poznania psammofilnej fauny jętek Polski
    
    
• 2. TEREN BADAŃ
  
  • 2.1. Bug
  • 2.2. Jakość wód dolnego Bugu
  • 2.3. Narew
  • 2.4. Jakość wody Narwi
    
    
• 3. MATERIAŁ I METODY
  
  
• 4. PSAMMOFILNE GATUNKI JĘTEK WYSTĘPUJĄCE W BUGU I NARWI
  
  • 4.1. Cercobrachys minutus (Tshernova, 1952)
  • 4.2. Ametropus fragilis Albarda, 1878
  • 4.3. Baetapus wartensis Keffermuller, 1960
  • 4.4. Procloeon nana (Bogoescu, 1951)
  • 4.5. Pseudocentroptiloides shadini (Kazlauskas, 1964)
  • 4.6. Oligoneurisca borysthenica (Tshernova, 1937)
  • 4.7. Rozmieszczenie gatunków psammofilnych w korycie rzeki
  • 4.8. Kolonizacja piaszczystego dna w cyklu rocznym
    
    
• 5. INNE GATUNKI JĘTEK POJAWIAJĄCE SIĘ NA DNIE PIASZCZYSTYM
  
  
• 6. FAUNA JĘTEK BUGU I NARWI
  
  • 6.1. Uwagi ogólne
  • 6.2. Fauna unoszona
  • 6.3. Zmiany w faunie Ephemeroptera Bugu i Narwi
  • 6.4. Porównanie fauny jętek Bugu i Narwi z fauną innych rzek Polski
    
    
• 7. DYSKUSJA
  
  
• 8. WNIOSKI KOŃCOWE
  
  
• LITERATURA
  
  
• MAYFLIES (EPHEMEROPTERA) FROM THE SANDY BARS IN THE RIYERS BUG AND NAREW (Summary)
  
  
• LISTOFILLUSTRATIONS