Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego 2010 – Nagroda indywidualna II stopnia za osiągnięcia naukowe.

Przedmiotem studium literackiego Autor uczynił twórczość trzech wybitnych pisarzy: Gombrowicza, Borowskiego i Różewicza.
Książka prezentuje nowe ujęcie problematyki i nowy język w pisaniu o literaturze. Problem nihilizmu staje się bowiem okazją do skonstruowania opowieści o dylematach kultury nowoczesnej, w której świat staje się areną niejednoznaczności i zmienności. Człowiek nie jest już trwałą i stabilną istotą, lecz jawi się jako "niegotowy", zmuszony do nieustannego autodefiniowania. Podobnie dzieje się z wartościami, które tracą swą obiektywność i niezmienność. W takim świecie człowiek nie zaprzestaje jednak poszukiwania sensu. Żeby ów świat opisać, potrzeba nowych języków interpretacyjnych. Toteż rozlegają się w książce echa ważnych dla współczesnej humanistyki zwrotów: hermeneutycznego, lingwistycznego, etycznego etc.

This book is the first monograph dealing with the problems which are traditionally marginalised in the study of literature, but the study of which is more and more fashionable in the area of widely understood humanities. What the author means to do is to extract the problem of nihilism from the context of the common ways of using this notion, which is often identified with the destruction of culture and all values and with immorality, atheism and the like. Nihilism is not understood here as a world view, but as one of the central events in modern culture. To use Nietzsche's language: nihilism is a normal state of modern culture. It signifies the loss of the metaphysical foundation. In this sense the problem of nihilism becomes an occasion to construct a story on the dilemmas of modernity in which the world becomes an arena of ambiguity and changeability. To describe this world we need new languages of interpretation. So it is not without a cause that in the book there are echoes of different turns: hermeneutic, linguistic, ethical, religious, anthropological or cultural, which are important for the contemporary humanities. Problems of nihilism are within a framework of literary studies and literature. In this work the main points of reference are the works of Witold Gombrowicz, Tadeusz Borowski and Tadeusz Rozewicz. Their works seem representative of the phenomenon of nihilism not only because the above mentioned writers are sometimes ,,accused" of nihilism. After all, nihilism is something more than the world view: it is rather a diagnosis, a literary expression of experiencing the world and modern culture, and it also significantly defines the character of modernity and shapes our experience of the world.

• Wstęp
  • 1. Dlaczego nihilizm?
  • 2. Gombrowicz, Borowski, Różewicz - w poszukiwaniu nowego języka
  • 3. Nietzsche, Heidegger i Yattimo a problem nihilizmu europejskiego
• 
  CZĘŚĆ I. WOKÓŁ TEORII
• 
  Rozdział 1. Hermeneutyka i nihilizm - wokół myśli "słabej" Gianniego Yattimo
  • 1.1. Yerwindung jako "zwinięcie" metafizyki
  • 1.2. Hermeneutyka i nihilizm
  • 1.3. Hermeneutyczna metafora zamieszkiwania
• 
  Rozdział 2. Literatura i nihilizm
  • 2.1. Nihilizm literatury (?)
  • 2.2. Nihilizm jako kategoria "metodologiczna" i interpretacyjna
  • 2.3. Nihilizm w literaturze
• 
  Rozdział 3. W horyzoncie nowoczesności - antybohater jako pojecie antropologii literatury
  • 3.1. Antybohater - wstępne problemy terminologiczne
  • 3.2. Wobec dawnej tradycji literackiej
  • 3.3. Antybohater - człowiek z Rosji
  • 3.4. W stronę antropologii literatury
  • 3.5. Uzasadnienie potrzeby terminu
• 
  CZĘŚĆ II. GOMBROWICZ
• 
  Rozdział 4. Pornografia - rzecz o nihilizmie
• 
  Rozdział 5. Między hermeneutyką a dekonstrukcją - o Kosmosie
  • 5.1. Problemy z metafizyką
  • 5.2. Twórczość i hermeneutyką przeciw poznaniu
• 
  Rozdział 6. Ślub - nowe stanowienie wartości?
  • 6.1. Ku nowemu kościołowi i nowemu bogu
  • 6.2. Problemy z podmiotowością
  • 6.3. Sprawa języka
  • 6.4. Zakończenie albo do Ślubu pytań ciąg dalszy
• 
  Rozdział 7. "Kółko w maszynie", "mucha w pajęczynie" - o człowieku funkcjonalnym
  • 7.1. Dylemat techniki
  • 7.2. Między szumiącymi drzewami a... ubikacją. Metafory świata
  • 7.3. Między Berlinem a Paryżem... Metafor ciąg dalszy
  • 7.4. Człowiek sfunkcjonalizowany
• 
  Rozdział 8. W sprawie moralności nihilistycznej - o problemie współczucia w Dzienniku v 8.1. Gombrowicz - personalista negatywny
  • 8.2. , które wy-stawia i wystawione
  • 8.3. W stronę współczucia (homo patiens)
• 
  CZĘŚĆ III. BOROWSKI
• 
  Rozdział 9. Borowski contra... Borowski
  • 9.1. O nihilizmie Borowskiego raz jeszcze
  • 9.2. Kultura jako kłamstwo
  • 9.3. Przeciw metafizyce narodowej i ideologicznej albo dylematy Displaced Person
  • 9.4. Racją życia życie samo - poza nihilizm?
  • 9.5. Ukąszenie metafizyczne
• 
  Rozdział 10. Przeciw nihilizmowi? Tadeusz Borowski jako teoretyk literatury
  • 10.1. W perspektywie interpretacji myśli Lukacsa
  • 10.2. Borowski o nihilizmie w teorii literatury
  • 10.3. Przeciw nihilizmowi? O marksistowskiej teorii kultury
• 
  CZĘŚĆ IV. RÓŻEWICZ
• 
  Rozdział 11. Różewicz - nihilista
  • 11.1. Nihilista czy moralista? Krótka historia sporu
  • 11.2. Poza spór
  • 11.3. Nowa formuła nihilizmu
• 
  Rozdział 12. Wobec całości - zawsze fragment
  • 12.1. Pojęcie całości
  • 12.2. O "nową całość"
  • 12.3. Poetyka i egzystencja - "to się złożyć nie może"
  • 12.4. "Śmietniki są pełne życia"
• 
  Rozdział 13. Nic, czyli... wszystko
  • 13.1. Nic czy... różNICość
  • 13.2. "Nic" jako sprawa stylu - poziom poetyki
  • 13.4. "Nic" - ontologia i aksjologia
  • 13.5. "Nic" i "teologia" pustego miejsca po Bogu
  • 13.6. "Nic" - negatywna afirmacja
  • 13.7. "Nic" i prakseologia albo: o działaniu bez działania
• 
  Rozdział 14. Pożegnanie z metafizyką
  • 14.1. Śmierć poezji
  • 14.2. Krytyka "zasady pocztowej"
  • 14.3. W stronę etyki postmetafizycznej
• 
  Rozdział 15. Poeta "słabej" wiary
  • 15.1. Niepokój religijny
  • 15.2. Problem wiary i hermeneutyka śladu
  • 15.3. Powrót (do) wiary?
• 
  Zamiast zakończenia
• Indeks nazwisk
• Nota edytorska
• 
  Horizons of nihilism. Gombrowicz - Borowski - Różewicz (Summary)