Monografia obrazuje przemiany w sferze kultury, związane przede wszystkim z rozwojem telewizji i innych mediów elektronicznych, które "narzuciły" współczesnemu człowiekowi audiowizualne doświadczenie świata. Kultura wizualna zdominowana przez obraz kształtuje nowe oblicze uczestnictwa i inny (niż ma to miejsce w kulturze słowa) sposób recepcji treści kultury. Autorka analizuje telenowele zaliczane do kultury popularnej, tzw. niższej. Podkreśla, iż praktyka edukacyjna ma nadal kłopoty z określeniem i oceną tego zjawiska. Ukazuje telenowelę jako źródło przyswajania przez młodzież pewnych zachowań, wartości, sądów, postaw. Analizuje trzy różne telenowele: "Klan" (obyczajowa), "Świat według Kiepskich" (satyryczna), "Dziki księżyc" (romantyczno- eskapistyczna), przedstawiające różne aspekty rzeczywistości.

This monograph is devoted to the analysis of educational value of telenovellas. Generally, education are all the intergenerational activities serving the formation of the whole of skills needed in the life of people. A factor which gives a direction to human activities are values. Apart from the hierarchy of values changing in time there are also values for survival - biological structures or models of behaviour, which contribute to the survival of a single organism and of the whole species. The author includes within these values the axis values, important for the survival in the species dimension as well as in the historical and individual dimension: sexuality, authority, suffering. Preservation of balance between the relation to these values depends on preservation of the balance between durability and rejuvenation of the social order. Telenovella - here treated as a narration performing the role of the cognitive representation of reality, providing identification models; as a restructured television myth which has the power of recalling models of important activities; as a kitsch preserving socially -important values at the time of their crisis; as an instrument of regulation of differences allowing to appeae cultural contradiction between the impending world and the need of security - contributes to the preservation of this balance. Its educational value at the time of thorough civili-sational transformation consists just in this. Theses derived from abundant literature of the subject are confirmed by the author's own studies.

Wstęp

CZEŚĆ PIERWSZA

TELENOWELA - ZARYS TEORII

ROZDZIAŁ PIERWSZY. Telenowela jako gatunek telewizyjny
1.1. Telewizja a tradycyjna narracja
1.1.1. Telewizja -definicja i funkcje
1.1.2. Sposoby badania telewizji
1.1.3. Gatunek telewizyjny
1.1.4. Pojęcie telenoweli - propozycja badawcza
1.1.5. Telewizja a mit
1.1.6. Wymiar mityczny w telewizji a telenowela
1.2. Z dziejów serialu telewizyjnego
1.3. Cechy i funkcje telenoweli
1.4. Telenowela w telewizji polskiej
1.5. Rodzaje telenowel
1.5.1. Telenowela obyczajowa
1.5.2. Telenowela romantyczno-eskapistyczna
1.5.3. Telenowela satyryczno-sowizdrzalska
1.6. Telenowela a kicz
1.7. Wizerunek odbiorców wybranych telenowel - na podstawie badań
ROZDZIAŁ DRUGI. Telenowela jako narracja
2.1. Wprowadzenie
2.2. Metafora w narracji
2.3. Dyskursy
2.4. Społeczne aplikacje narracji
2.4.1. Rola narracji w edukacji szkolnej
2.4.2. Narracja w rodzinie
2.4.3. Narracja a kształtowanie tożsamości
2.4.4. Narracja w terapii
ROZDZIAŁ TRZECI. Telenowela w perspektywie aksjologicznej
3.1. Wartość i wartościowanie
3.1.1. Pojęcie wartości
3.1.2. Procesy wartościowania
3.2. Moralność w ujęciu narracyjnym
3.3. Telenowela a wartości osiowe
3.3.1. Aspekt historyczny: autorytet
3.3.2. Aspekt jednostkowy: cierpienie
3.3.3. Aspekt gatunkowy: tożsamość płciowa
ROZDZIAŁ CZWARTY. Telenowela wobec celu i środowiska edukacyjnego
4.1. Czas i przestrzeń
4.2. Instytucje
4.2.1. Rodzina
4.2.2. Szkoła
4.2.3. Kościół
4.2.4. Grupa rówieśnicza
4.2.5. Instytucje a telenowela jako zrestrukturyzowany mit
4.3. Modele wychowania przez sztukę
4.4. Narracja jako narzędzie edukacyjne
4.4.1. Rytuał przejścia
4.5. "Uczestnicy" edukacji
4.6. Postawa życiowa - główny cel praktyki edukacyjnej
4.7. Intencje edukacyjne twórców telenowel

CZĘŚĆ DRUGA

TELENOWELA A EDUKACJA - BADANIA

ROZDZIAŁ PIERWSZY. Założenia metodologiczne
ROZDZIAŁ DRUGI. Opis badań
ROZDZIAŁ TRZECI. Wyniki badań
3.1. Preferencje bohaterów wybranych seriali telewizyjnych a schematy narracyjne
(badanie 1)
3.2. Autorytet medialny bohaterów seriali telewizyjnych (badanie 2)
3.3. Emocjonalny przekaz telenoweli: spostrzeganie cierpienia bohaterów seriali
telewizyjnych (badanie 3)
3.4. Telenowela jako czynnik kształtowania się tożsamości płciowej widza. Ocena
tożsamości płciowej bohaterów seriali telewizyjnych a różnice międzypłciowe osób
badanych (badanie 4)
3.5. Osobowość preferowanych bohaterów seriali telewizyjnych, stosunek do
wartości osiowych, uczestnictwo w rzeczywistości wykreowanej, ocena serialu
a postawyżyciowe młodzieży (badanie 5)

ZAKOŃCZENIE

1. Podsumowanie
2. Wnioski dla edukacji

Bibliografia

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1. Wykaz zmiennych korelowanych z oglądalnością telenowel
Załącznik 2. Kwestionariusz Postaw Życiowych
Załącznik 3. Ocena danego odcinka
Załącznik 4. Uczestnictwo w rzeczywistości wykreowanej
Załącznik 5. Kwestionariusz Przymiotnikowy

Telenovella and education. A psychopedagogical study (S u m m a r y)