Książka tematycznie poświęcona jest chmurom oraz wszystkim zjawiskom z nimi związanym – różnorodnym opadom, mgle, burzy, tęczy; pogodzie czy niepogodzie. Dla fizyków chmura to skupisko cząsteczek wody w postaci pary, zmieniające przy odpowiedniej temperaturze swój stan w ciekły lub stały, tworząc opady deszczu, gradu czy śniegu. A czym są zatem dla humanistów? Chmury nie są jednolite, stanowią całą gamę różnych tworów, które człowiek obserwuje i te obserwacje przetwarza zgodnie ze swoimi potrzebami. Meteorolog lub wprawny obserwator potrafi na podstawie chmur przygotować prognozę pogody, biolog oszacować możliwości rozwoju środowiska naturalnego, artysta uwiecznić je w swoich dziełach, a humanista, wykorzystując, wiedzę o świecie pokazać ich rolę w życiu człowieka.

Chmury od wieków fascynowały człowieka, ich piękno pochłaniało, a groza przerażała zarówno twórców, jak i zwykłych ludzi, czego dowodem są wytwory ludzkiej działalności artystycznej i teksty folklorystyczne. Chmury zawsze były kojarzone w dwojaki sposób: jako niewinnie sunące po niebie obłoki lub groźnie wypiętrzające się kowadła burzy. Ludzkość oczekiwała z nich zbawiennych, życiodajnych opadów deszczu czy śniegu, ale też chroniła się przed ich niszczącymi siłami. Zawsze jednak patrzyła z podziwem na te niewyobrażalne twory natury.

Wstęp

Część I
SŁOWIAŃSKI JĘZYKOWY ATLAS CHMUR

Здравко Бабич
Мотив облака как плохого настроения в некоторых выражениях русского и сербского языков

Magdalena Baer
Podobieństwa oraz różnice semantyczne w użyciu czasownika i kolokacji w języku chorwackim na przykładzie pary ekwiwalentów wewnątrzjęzykowych: kišiti – padati kiša

Željka Čelić
O oblacima – od Plinija Starijeg i Ovidija do meteorologije u hrvatskom i ruskom jezikoslovlju

Lubomír Hampl
Obiekty abiotyczne w czeskiej i polskiej frazeologii. Analiza porównawcza czes. mraku i duhy – pol. chmury i tęczy

Anita Hrnjak
Oblaci i oborine u hrvatskoj i ruskoj frazeologiji

Jolanta Kur-Kononowicz
Metaforyzacja konceptu OBŁOK w słowiańskim dyskursie poetyckim

Tadeusz Lewaszkiewicz
Górnołużyckie frazeologizmy z komponentami leksykalnymi dotyczącymi zjawisk atmosferycznych

Miglena Mihaylova-Palanska
Народните представи за облаците и езиковите им рефлексии (върху материал от българския език)

Весна Тодоров, Ана Милосављевић
Облаци у књижевности за децу: методички аспект и стилска функција језичких појава

Jелена Жарковић
Концепт облак / облако у српском и руском језику

Część II
SŁOWIAŃSKI LITERACKI ATLAS CHMUR

Милица Алексић
Драмски елементи у приповеци Јанка Веселиновића Град

Миливој Бајшански
Небо и облаци у усменој епици

Magdalena Dąbrowska
Dwie chmury i potoki deszczu. Obraz bitwy pod Połtawą w poemacie Siergieja Szyrynskiego-Szychmatowa Piotr Wielki

Lidija Dujić
Figure of the Woman Reader – Between Prose as Biology and Poetry as Meteorology

Anna Gawarecka
O tym, co w życiu jest najważniejsze. Dwie czeskie powieści „meteorologiczne”

Ks. ihumen dr Pantelejmon (Karczewski)
Obłok, deszcz, śnieg – meteorologiczne motywy w cerkiewnosłowiańskiej hymnografii liturgicznej

Joanna Kobylańska-Butrym
Płanetnik czy latawiec? Personifikacja demona zjawisk atmosferycznych na przykładzie Idź i czekaj mrozów Marty Krajewskiej

Aleksander Wojciech Mikołajczak
Chmury w łacińskiej poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SI

Małgorzata Nowak
Od „Ariostycznych obłoków” do gromów. Chmury w twórczości Juliusza Słowackiego

Драгица Плећаш
Небо у песми „Облак” Добрише Цесарића

Ilona Simović
Vremenske nepogode kao tehnika anticipacije u narodnoj južnoslovenskoj i ruskoj književnosti 20. vijeka

Ewelina Sochacka
Dzień ciepły, słoneczny, pachnący… – symbiotyczna koegzystencja człowieka i natury w Uśmiechu Emila Zegadłowicza

Ewa Szperlik
Co widać we mgle? „Krajobraz po bitwie” w (anty)wojennej prozie Josipa Mlakicia

Część III
SŁOWIAŃSKI KULTUROWY ATLAS CHMUR

Ivančica Banković-Mandić
Arnalda Dobrić
Hrvati u oblacima – nekad i danas

Wojciech Jóźwiak
Czworo ludzi i deszcz – proza Jordana Jowkowa w filmowej adaptacji Władisława Ikonomowa

Ели Луческа
Свети Илија – господарот на облаците и громовите

Suzana Marjanić
Alegorije oblaka u Nodilovoj mitologiji prirode: i solarizam i meteorološka mitološka teorija

Mariola Walczak-Mikołajczakowa
Co przynoszą kolory tęczy i chmury różnych kształtów? (na podstawie książki Народна метеорология, София 1900)

Część IV
SŁOWIAŃSKI ATLAS CHMUR WIRTUALNYCH

Rafał Dymczyk
Obecność słowiańskich klasztorów Świętej Góry Athos w wirtualnej chmurze (wirtualnej przestrzeni)

Kostiantyn Mazur
Wyobrażenia Słowiańszczyzny w wirtualnej chmurze Sztucznej Inteligencji

The book deals with clouds and all related phenomena – diverse forms of precipitation, fog, storms, rainbows – good or bad weather. For the physicist, a cloud is a mass of water droplets in the form of water vapour, transforming at the right temperature into a liquid or a solid state, and creating rainfall, hailstorms or snowfall. And what are clouds for humanists? Clouds are not uniform, as they consist of different formations that are observed by human beings. These observations are modified according to our needs. Referring to clouds, a meteorologist or a skilled observer can prepare a weather forecast, a biologist can estimate the chances that the natural environment might develop, an artist can immortalize them in paintings, and on the basis of the knowledge about the world, a humanist can show their role in human life.

Throughout history, clouds have fascinated humans. Their beauty was admired and their dangerous side terrified not only writers or artists but ordinary people, a fact which can be proved by the products of human artistic activity and folklore texts. Clouds were represented in two ways: as innocent fluffy puffs soaring in the sky or rising, threatening storm-anvils. Humanity expected salutary, life-giving rain or snow from them, but also protected itself from their destructive forces. However, people always looked in awe at these mind-boggling creations of nature.