Głównym celem pracy jest analiza porównawcza jakościowa i ilościowa danych korpusowych zawierających mowę nienawiści ze względu na przynależność etniczną i narodową w języku polskim i niemieckim. Badany dyskurs nienawistny dotyczy czterech wybranych grup (muzułmanie, Romowie, Ukraińcy i Żydzi). Wypracowano metodologię łączącą w sobie założenia krytycznej analizy dyskursu i lingwistyki korpusowej. W toku analizy jakościowej zidentyfikowano nienawistne praktyki dyskursywne dla poszczególnych grup mniejszościowych i zaprezentowano je w perspektywie komparatywnej. Następnie dokonano analizy list frekwencyjnych, list słów kluczy, kolokacji i konkordancji. Zgromadzono pierwsze porównywalne korpusy mowy nienawiści ze względu na przynależność etniczną i narodową w polskiej i niemieckiej komunikacji internetowej, zawierające publiczne posty i komentarze zamieszczane w portalu społecznościowym Facebook. Przeanalizowano łącznie 1185 postów, w tym kilka tysięcy komentarzy z lat 2018–2019 oraz ze stycznia 2020 roku.

PODZIĘKOWANIA

SPIS AKRONIMÓW

WSTĘP

Cel pracy, pytania badawcze i hipoteza badawcza

Wpływ badań własnych na rozwój dyscypliny

Geneza problemu badawczego

Metodologia badań

Etyka badań

Budowa pracy

ROZDZIAŁ 1. ZARYS DEFINICYJNY PODSTAWOWYCH POJĘĆ

1.1. Problematyka pojęcia mowy

1.1.1. Mowa w ujęciu encyklopedycznym w paradygmacie językoznawczym

1.1.2. Mowa w paradygmacie językoznawstwa strukturalnego

1.1.3. Mowa jako przedmiot badań niniejszej rozprawy

1.2. Termin „nienawiść” w paradygmacie psychologii społecznej

1.2.1. Mowa nienawiści a agresja językowa

1.2.2. Mowa nienawiści a hejterstwo

1.2.3. Hassrede a Hetzrede

1.2.4. Psychologiczne uwarunkowania mowy nienawiści

1.3. Pojęcie przynależności etnicznej i narodowej

1.4. Zarys historyczny prawnej definicji mowy nienawiści w prawie karnym z perspektywy językoznawczej

1.4.1. Pierwsze regulacje prawnokarne dotyczące mowy nienawiści w Europie

1.4.2. Prezentacja i analiza treści pierwszych i kolejnych artykułów polskiego kodeksu karnego dotyczących mowy nienawiści

1.4.3. Mowa nienawiści jako przedmiot prawa Unii Europejskiej i dokumentów UNESCO 47

1.5. Definicje mowy nienawiści dostępne w aktualnych badaniach w kontekście międzynarodowym w ujęciu interdyscyplinarnym

1.6. Definicja operacyjna mowy nienawiści ze względu na przynależność etniczną i narodową 57

1.7. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 2. MOWA NIENAWIŚCI W ŚWIETLE NAJNOWSZYCH BADAŃ – WSPÓŁCZESNA PERSPEKTYWA INTERDYSCYPLINARNA

2.1. Mowa nienawiści w świetle badań prawa z perspektywy językoznawczej

2.2. Mowa nienawiści w świetle badań psychologii społecznej

2.3. Mowa nienawiści w świetle badań socjologicznych

2.4. Mowa nienawiści w świetle badań medioznawczych

2.5. Mowa nienawiści w świetle badań językoznawczych

2.6. Podsumowanie 

ROZDZIAŁ 3. CHARAKTERYSTYKA KOMUNIKACJI W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH

3.1. Media społecznościowe

3.1.1. Historia powstania mediów społecznościowych

3.1.2. Web 2.0 i user generated content

3.1.3. Model mediów społecznościowych

3.1.4. Klasyfikacja mediów społecznościowych

3.1.5. Definicja portali społecznościowych

3.2. Facebook

3.3. Komunikacja internetowa

3.3.1. Psychospołeczne aspekty komunikacji internetowej

3.3.2. Lingwistyczne aspekty komunikacji internetowej

3.3.3. Komunikacja w ramach portalu społecznościowego Facebook

3.4. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 4. METODOLOGIA PRZEPROWADZONEGO BADANIA

4.1. Geneza problemu badawczego

4.2. Cel pracy, pytania badawcze i hipoteza badawcza

4.3. Dobór technik gromadzenia danych

4.4. Językoznawcze koncepcje dyskursu: francuska i anglosaska szkoła analizy dyskursu

4.5. Lingwistyka dyskursu w Niemczech i w Polsce

4.6. Krytyczna analiza dyskursu

4.6.1. Geneza, inspiracje i cele

4.6.2. Kierunki badań

4.6.2.1. Podejście dialektyczno-relacyjne

4.6.2.2. Podejście socjokognitywne

4.6.2.3. Podejście dyskursywno-historyczne

4.7. Lingwistyka korpusowa

4.7.1. Kryteria konstruowania korpusu językowego

4.7.2. Klasyfikacja korpusów językowych

4.7.3. Analiza języka z zastosowaniem korpusu językowego

4.7.4. Anotacja korpusu językowego

4.8. Techniki językoznawstwa korpusowego w krytycznej analizie dyskursu

4.8.1. Analiza list frekwencyjnych

4.8.2. Analiza list słów kluczy

4.8.3. Analiza kolokacji

4.8.4. Analiza konkordancji

4.9. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 5. PREZENTACJA I ANALIZA WYNIKÓW: ANALIZA PORÓWNAWCZA JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA

5.1. Prezentacja i analiza wyników badania pilotażowego

5.1.1. Dobór próby badawczej i prezentacja wyników

5.1.2. Analiza wyników i wnioski

5.2. Analiza dokumentów

5.3. Projekt korpusu

5.4. Analiza jakościowa – praktyki dyskursywne

5.5. Analiza ilościowa

5.5.1. Analiza list frekwencyjnych

5.5.2. Analiza kolokacji

5.5.3. Analiza list słów kluczy

5.5.4. Analiza konkordancji

5.6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 6. PODSUMOWANIE I DEZYDERATY BADAWCZE

6.1. Podsumowanie i implikacje teoretyczne

6.2. Implikacje metodologiczne

6.3. Podsumowanie wyników analizy

6.4. Implikacje pedagogiczne

6.5. Dezyderaty badawcze

BIBLIOGRAFIA

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1. Spis konkordancji dla hasła „mowa” w Narodowym Korpusie Języka Polskiego

Załącznik 2. Wyniki częstotliwości użycia leksemu hate speech w programie Google Ngram Viewer

Załącznik 3. Regulamin portalu społecznościowego Facebook

Załącznik 4. Notatka portalu społecznościowego Facebook dotycząca algorytmów używanych do automatycznej moderacji treści

Załącznik 5. Raport portalu społecznościowego Facebook dotyczący mowy nienawiści

Załącznik 6. List otwarty byłej moderatorki serwisu społecznościowego Facebook

Załącznik 7. Artykuł prasowy pt. „Inside Facebook”

Załącznik 8. Kolokacje dla najczęściej występujących rzeczowników

SPIS RYSUNKÓW

SPIS TABEL

SUMMARY

ZUSAMMENFASSUNG

The present monograph investigates online language production which includes hate speech (henceforth HS) motivated by the ethnic or national identity of its addressee (operationalised as ethnically and nationally motivated HS) in Polish and German Internet-based communication. The hate discourse examined in the monograph concerns four groups (Muslims, Roma, Ukrainians and Jews). To achieve this goal, a methodology combining the assumptions of critical discourse analysis and corpus linguistics was developed. First a comparable corpus of ethnically and nationally motivated hate speech in Polish and German Internet communication was compiled, including public posts and comments posted on the social network Facebook. A total of 1185 posts was analysed, including several thousand comments posted from 2018–2019 and January 2020. In the course of a qualitative analysis, hateful discursive practices towards particular minority groups were identified and presented in a comparative view. This was followed by an analysis of frequency lists, keyword lists, collocations and concordances.