Publikacja jest pierwszym polskojęzycznym ujęciem historii edukacji filozoficznej w dawnych Indiach. Tytułowy problem zasługuje na szczególną uwagę – sięga bowiem do wspaniale udokumentowanych źródeł tego zjawiska i początków samej hinduskiej myśli filozoficznej, ujawniając korzenie jakże dzisiaj popularnej jogi. Książka, chociaż ma charakter naukowy, to adresowana jest do szerokiego grona odbiorców interesujących się kulturą hinduską. Pokazuje, jak rodziło się zjawisko edukacji filozoficznej i jak w swoich początkach było głęboko zakorzenione w pierwotnych strukturach inicjacyjnych. Omawia zagadnienia związane z (1) właściwym celem edukacji, koncentrując się na problematyce cierpienia człowieka, wyzwolenia od niego, przeszkód, jakie stoją na drodze do osiągnięcia tego celu, i wreszcie potencjału poznawczego człowieka; (2) doborem przedmiotu edukacji, w tym zagadnieniami mitycznych początków, problematyką poznania, atmanem i brahmanen, stanami świadomości i kwestią tożsamości czy prawem karmana; (3) metodami pracy edukacyjnej, uwzględniając problematykę inicjacyjną i kwestię bezpośredniego doświadczenia o charakterze mistycznym, rolę słów w procesie dydaktycznym czy początki tradycji jogi. Z narracji wyłania się bogaty świat poszukiwań filozoficznych, pełen zapału i afirmacji życia oraz wiar w możliwość osiągnięcia niczym nieuwarunkowanego szczęścia. Świat szanujący tradycję, ale i odważnie szukający nowych dróg do jak najlepszego wykorzystania własnego potencjału.

Słowo wstępne

Wstęp

Wprowadzenie. Tradycja edukacji filozoficzno-religijnej w Indiach

Rozdział I. Nauczyciel i uczeń w okresie upaniszadowym

Rozdział II. Teleologia wychowania w klasycznych Upaniszadach
1. Problem cierpienia
2. Wyzwolenie
3. Przeszkody
4. Kwestia potencjału poznawczego

Rozdział III. Filozoficzne, społeczne i religijne treści Upaniszad
1. Zagadnienie początku i głównej zasady
2. Zagadnienie poznania. Atman i brahman
3. Zagadnienie poznania. Stany świadomości
4. Zagadnienie tożsamości
5. Czyn, moralność, karman
6. Zagadnienia przyrody
7. Zagadnienia społeczne
8. Zagadnienia rytualne i wiedzy religijnej

Rozdział IV. Metody pracy edukacyjnej w świetle wczesnych Upaniszad
1. Struktury inicjacyjne
2. Bezpośrednie doświadczenie
3. Słowa w nauczaniu
4. Objaśnienia
5. Eksperymenty
6. Rozważania, dysputy, polemiki
7. Powinności, zasady, wskazówki
8. Ćwiczenie i początki tradycji jogi

Zakończenie

Bibliografia

Indeks nazwisk

This publication is the first Polish-language presentation of the history of philosophical education in ancient India. The titular issue deserves special attention, as it goes back to the well-documented sources of this phenomenon and the beginnings of Hindu philosophical thought, revealing the roots of yoga, which today enjoy such popularity. Although the book is scientific in its nature, it is addressed to a broad audience interested in Indian culture. It shows how the phenomenon of philosophical education came into being and became deeply rooted in the original initiation structures. It discusses issues related to: (1) the proper goal of education, focusing on the issues of human suffering, liberation from it, obstacles that stand in the way of achieving this goal, and finally, human cognitive potential; (2) selection of the subjects for education, including the issues of mythical origins, the issues of cognition, atman and brahman, states of consciousness and the issue of identity or the law of karma; (3) methods of educational work, taking into account the issues of initiation and the issue of direct experience of a mystical nature, the role of words in the teaching process or the beginnings of the yoga tradition. What emerges from the narrative is the rich world of philosophical explorations, full of enthusiasm and affirmation of life and faith in the possibility of achieving unconditional happiness - a world that respects tradition and boldly seeks new ways to fulfill its potential in the best possible way.