Książka jest pierwszą w Polsce monografią poświęconą zagadnieniu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Autor wykorzystał w niej wszystkie liczące się osiągnięcia teoretyczne i empiryczne polskich i zagranicznych autorów, aby na ich tle zaprezentować własny model wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami lub zagrożonych niepełnosprawnością, skoncentrowanego na interakcjach rodzice – dziecko. Wyróżnił sześć cech, którymi powinny charakteryzować się interakcje wspomagające rozwój: okazywanie dziecku miłości, wrażliwe odpowiadanie na zachowania dziecka, podzielanie tematu interakcji, dopasowywanie oddziaływań do potrzeb i możliwości dziecka, wzajemność oraz kierowanie zachowaniem dziecka. Książka jest adresowana do wszystkich osób zainteresowanych problematyką pomocy (także w wymiarze interwencyjnym) kierowanej do małych dzieci, ich rodziców i rodzin.

Wstęp

1. Rodzina jako środowisko rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami
1.1. Wprowadzenie
1.2. Rozwój psychiczny dziecka w ujęciu paradygmatu społeczno-interakcyjnego
1.3. Edukacyjne strategie opiekunów wspomagające rozwój dziecka w środowisku rodzinnym
1.3.1. Nauczanie zorientowane na strefę najbliższego rozwoju – koncepcja Lwa Wygotskiego
1.3.2. Techniki oddziaływań wychowawczych ułatwiające nabywanie kompetencji ludzkich – badania Burtona White’a
1.3.3. Uczenie okolicznościowe – koncepcja Stefana Szumana
1.3.4. Epizody wspólnego zaangażowania – koncepcja Rudolpha Schaffera
1.3.5. Budowanie rusztowania – koncepcja Jerome Brunera i Davida Wooda
1.3.6. Upośrednione uczenie – koncepcja Reuvena Feuersteina
1.4. Konsekwencje niepełnosprawności dla rozwoju dziecka
1.5. Konsekwencje niepełnosprawności dziecka dla funkcjonowania rodziny
1.5.1. Rodzina jako system relacji
1.5.2. Relacje między małżonkami
1.5.3. Relacje matka – niepełnosprawne dziecko
1.5.4. Relacje ojciec – niepełnosprawne dziecko
1.5.5. Relacje niepełnosprawne dziecko – sprawne rodzeństwo
1.5.6. Relacje niepełnosprawne dziecko – dziadkowie
1.6. Podsumowanie

2. Teoretyczne podstawy wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami
2.1. Wprowadzenie
2.2. Koncepcje wspomagania rozwoju
2.2.1. Humanistyczny model wspomagania rozwoju Barbary Kaji
2.2.2. Wspomaganie rozwoju człowieka w ciągu życia – koncepcja Anny Brzezińskiej
2.2.3. Wzmacnianie pozytywnie wartościowanych właściwości psychicznych
i wpływów środowiska – koncepcja Ireny Obuchowskiej
2.2.4. Intensywne wspomagania rozwoju umysłowego – koncepcja Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej
2.2.5. Wspomaganie rozwoju w ujęciu innych autorów
2.2.5.1. Całościowe ujęcie wspomagania rozwoju według Marii Kielar-Turskiej
2.2.5.2. Wspomaganie rozwoju jako działanie oparte na refleksji – stanowisko Władysławy Pileckiej
2.2.5.3. Humanistyczno-egzystencjalne ujęcie wspomagania rozwoju według Marii Straś-Romanowskiej
2.2.5.4. Koncepcja edukacyjnego wspierania rozwoju Władysława Puśleckiego
2.3. Terminologiczne kontrowersje wokół wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
2.3.1. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka a wczesna interwencja
2.3.2. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka a inne pojęcia bliskoznaczne
2.4. Definicja własna wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
2.5. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka w świetle przepisów prawa oświatowego
2.6. Podsumowanie

3. Udział rodziny w procesie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami
3.1. Wprowadzenie
3.2. Potrzeba włączenia rodziny w proces wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
3.3. Geneza i założenia paradygmatu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka skoncentrowanego na rodzinie
3.4. Charakterystyka paradygmatu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka skoncentrowanego na rodzinie
3.5. Modele wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w środowisku rodzinnym
3.5.1. Model wspomagania wzorców rodzinnych interakcji Michaela Guralnicka
3.5.2. Model wspierających wizyt domowych Robina McWilliama
3.5.3. Model wrażliwego nauczania Geralda Mahoneya
3.5.4. Model oddziaływań pośredniczonych przez kontekst Carla Dunsta
3.5.5. Udoskonalony model nauczania w naturalnym środowisku Terry Hancock i Ann Kaiser
3.6. Podsumowanie

4. Model wczesnego wspomagania rozwoju skoncentrowanego na interakcjach rodzice – dziecko z niepełnosprawnością
4.1. Wprowadzenie
4.2. Pojęcie interakcji
4.3. Wpływ interakcji z rodzicami na rozwój dziecka w ujęciu teorii przywiązania
4.4. Charakterystyka modelu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka skoncentrowanego na interakcjach rodzice – dziecko
4.4.1. Rola wrażliwości macierzyńskiej we wczesnym wspomaganiu rozwoju dziecka
4.4.2. Cechy interakcji wspomagających rozwój dziecka
4.4.3. Codzienne czynności rodziny jako kontekst wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
4.4.4. Uwzględnianie ciekawości i zainteresowań dziecka jako warunek skuteczności oddziaływań wspomagających rozwój
4.4.5. Strategie postępowania rodziców w toku interakcji z dzieckiem
4.5. Badania nad skutecznością interakcji rodzice – dziecko w procesie wczesnego wspomagania rozwoju
4.6. Podsumowanie

5. Współpraca specjalistów z rodzicami w procesie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami
5.1. Wprowadzenie
5.2. Upełnomocnienie rodziców jako cel współpracy
5.3. Modele współpracy między specjalistami
5.4. Wizyty domowe jako podstawowa forma współpracy specjalistów z rodzicami
5.5. Przygotowanie rodziców do wspomagania rozwoju dziecka
5.6. Przygotowanie specjalistów do współpracy z rodzicami
5.7. Podsumowanie

Zakończenie

Literatura

Early support of development of children with disabilities in their family environment (Summary)

The book is the first monograph in Poland devoted to the issue of early support for child development. The author uses all the significant theoretical and empirical achievements of both Polish and foreign authors to present his own model of early support for child development focused on interactions between parents and their children. He distinguishes six features, which should determine interactions influencing development: emotional bonds with a child, sensitive responses to the child’s behavior, sharing the topic of interaction, adjusting actions to a child’s needs and abilities, reciprocity, and guiding the child’s behavior. The book is addressed to all people interested in the issues of early support directed to young children, their parents and families, also in the intervention dimension.