The concept of linguistic equilibrium is strictly connected with structural functionalism. Language is said to find itself in a state of unstable equilibrium and the conflict between two tendencies to maximal communication and to least effort is regarded as a main factor of any linguistic innovation. The present monograph intends to verify this general statement on the phonic level. It seeks to find out what are the actual conditions of the so-conceived balance and what are the possible factors of its derangement. The material of the book is arranged into two parts, the first of which contains a synchronic presentation of the existing phonic units observable in modern languages, and the second offers a diacronic study of some general changes within these sound elements.

WSTĘP

• 1. Pojęcie równowagi językowej i jej składniki
• 2. Prawa naukowe a prawa językowe
• 3. Podstawy metodologiczne pracy a problem uniwersaliów językowych
• Część pierwsza
• UJĘCIE SYNCHRONICZNE
• Rozdział 1. Zagadnienia równowagi systemu na poziomie fonemów segmentalnych
  • 1.1. Podstawowy opis fonetyczny dźwięków mowy
    • 1.1.1. Samogłoski
    • 1.1.2. Spółgłoski
      • 1.1.2.1. Sposób artykulacji
      • 1.1.2.2. Miejsce artykulacji
  • 1.2. Typologia fonologiczna systemów dźwiękowych świata na poziomie segmentalnym
  • 1.3. Wyrazistość audytywna systemu fonologicznego jako przejaw dążenia do precyzji językowej
    • 1.3.1. Właściwości akustyczne a percepcja audytywna dźwięków mowy
    • 1.3.2. Samogłoski
    • 1.3.3. Spółgłoski
  • 1.4. Tendencja do minimalizacji wysiłku na poziomie elementów segmentalnych systemu fonologicznego
    • 1.4.1. Samogłoski
    • 1.4.2. Spółgłoski
  • 1.5. Symetria i asymetria systemów fonologicznych
• Rozdział 2. Reguły łączenia fonemów, czyli gramatyka fonologiczna
  • 2.1. Pojęcie sylaby jako nosiciela fonologicznych cech diakrytycznych
  • 2.2. Struktura sylaby a równowaga językowa
    • 2.2.1. Fonetyczne właściwości elementów sylabotwórczych
    • 2.2.2. Budowa sylaby i jej odmiany
    • 2.2.3. Zasady sylabizacji tekstu
    • 2.2.4. Typy struktur sylabicznych w językach świata
  • 2.3. Równowaga w obrębie systemu łączliwości fonemów
  • 2.4. Czynniki fonologiczne i pozafonologiczne decydujące o długości znaku językowego
• Rozdział 3. Prozodyczne właściwości języka a system równowagi fonologicznej
  • 3.1. Przycisk jako główny korelat akcentu
    • 3.1.1. Równowaga systemu akcentuacji wyrazowej
  • 3.2. Wysokość tonu jako korelat akcentu i jako cecha autonomiczna
    • 3.2.1. Ton jako główna prozodyczna cecha diakrytyczna
      • 3.2.1.1. Różnice wysokości tonu sylab a problem równowagi językowej
    • 3.2.2. Intonacja jako prozodyczny element gramatycznej struktury zdania
      • 3.2.2.1. Intonacja zdaniowa w systemie równowagi językowej
  • 3.3. Iloczas jako korelat akcentu i jako cecha autonomiczna
    • 3.3.1. Iloczas w sylabie akcentowanej
    • 3.3.2. Iloczas w sylabie nieakcentowanej
    • 3.3.3. System iloczasu a równowaga języka
  • 3.4. Istota funkcji dystynktywnej cech prozodycznych
• Rozdział 4. Materialna realizacja systemów fonologicznych na poziomie tekstu
  • 4.1. Problem podstawowej jednostki percepcji sygnałów mowy
  • 4.2. Rozbieżności między systemem fonetycznym a fonologicznym
    • 4.2.1. Pojęcie fonemu w ujęciu strukturalnym
    • 4.2.2. System fonetyczny jako wyraz materialnej realizacji systemu fonologicznego
  • 4.3. Neutralizacja jednostek dystynktywnych jako czynnik równowagi i fonicznej
    • 4.3.1. Pojęcie neutralizacji opozycji dystynktywnych
    • 4.3.2. Typy neutralizacji opozycji dystynktywnych
    • 4.3.3. Neutralizacja jako wyraz prawa najmniejszego wysiłku
      • 4.3.3.1. Neutralizacja związana z otoczeniem
      • 4.3.3.2. Neutralizacja związana ze strukturą
    • 4.3.4. Neutralizacja jako wyraz dążenia do precyzji formy językowej
• Część druga
• UJĘCIE DIACHRONICZNE
• 1. Zmiana fonetyczna a zmiana językowa
• 2. Charakterystyka zmiany fonetycznej i fonologicznej oraz ich typologia
• 3. Cele i podstawy metodologiczne fonologii diachronicznej
• Rozdział 5. Zmiana fonetyczna a stan równowagi języka w ujęciu Andre Martineta
  • 5.1. Homonimia jako hamulec zmian fonetycznych
  • 5.2. Komunikacyjna rola kontekstu językowego
  • 5.3. Podstawowe schematy zmian funkcjonalnych
  • 5.4. Obciążenie funkcjonalne jako czynnik stabilności fonemu
  • 5.5. Zalety systemu opozycji skorelowanych
  • 5.6. Wymogi systemu stabilizacji fonologicznej
  • 5.7. Złożoność artykulacyjna fonemu a jego częstość użycia
  • 5.8. Rodzaje zmian fonetycznych
    • 5.8.1. Angielskie zmiany iloczasowe i tzw. wielka przesuwka samogłosek
    • 5.8.2. Zmiany spółgłoskowe a wymogi równowagi systemu fonologicznego
      • 5.8.2.1. Zasada maksymalnej dyferencjacji fonetycznej na przykładzie rozwoju s w językach indoeuropejskich
      • 5.8.2.2. Lenieją spółgłosek w językach celtyckich i zachodnioromańskich
        • 5.8.2.2.1. Lenieją celtycka
        • 5.8.2.2.2. Lenieją zachodnioromańska
      • 5.8.2.3. Rewolucja fonologiczna systemu sybilantów hiszpańskich w okresie Złotego Wieku
• Rozdział 6. Rola czynników równowagi językowej jako uwarunkowania dla zmian fonetycznych
• 6.1. Wyrazistość opozycji fonologicznych jako motywacja zmiany głosowej
• 6.2. Zasada najmniejszego wysiłku jako motywacja zmiany głosowej
• 6.3. Tendencja do ekspresywności środków językowych jako motywacja zmian głosowych
• 6.4. Problem przyczynowości i celowości zmian fonetycznych
• ZAKOŃCZENIE
• BIBLIOGRAFIA
• PROBLEMS OF EQUILIBRIUM OF THE LINGUISTIC SYSTEM AND POSSIBILITIES OF ITS CHANGE