W monografii przedstawiono studia dotyczące autorów literatury niemieckiej i austriackiej oparte na pewnych aspektach teorii systemów (Niklas Luhmann), która, choć wywodzi się z socjologii, stosowana jest w innych dziedzinach, jak ekonomia, prawo, nauki polityczne, a także w literaturoznawstwie. Autor prezentuje szereg możliwych aplikacji do zagadnień dotyczących sporu, skandalu literackiego, kontrowersyjnego zaangażowania autorów oraz możliwości interpretacji samych tekstów. Opisuje spór o zeszłorocznego noblistę, Petera Handkego, i jego zaangażowania na rzecz Serbów jako ścieranie się poglądów oraz dopasowywanie ich do pewnej linii, aby przepracować społeczne irytacje przez media. Stawia w świetle systemowych rozróżnień zależności pomiędzy politycznymi poglądami a twórczością literacką Siegfrieda Lenza. Pokazuje autorów, którzy w sposób świadomy adaptują różne teoretyczno-systemowe koncepcje do konstrukcji własnych tekstów literackich (Botho Strauss czy Dietrich Schwanitz). Do interpretacji dramatu Petera Turriniego stosuje kategorię „obramowania” oraz zależności pomiędzy referencją wewnętrzną i zewnętrzną. Uzupełnienie rozważań stanowią dwa rozdziały przedstawiające analizę najważniejszych koncepcji literaturoznawstwa systemowego, w Polsce stosunkowo mało rozpowszechnionego, w odniesieniu do tradycji badawczej.

Słowo wstępne – o kilku (teoretyczno)systemowych inspiracjach dla tego tomu

CZĘŚĆ I. STUDIA

Rodział 1
Pomiędzy poetyką a polityką: kilka uwag na temat sporu o Petera Handkego w latach 1996–2006 z perspektywy teorii systemów

Rozdział 2
Czy autor może być człowiekiem politycznym? O „zaangażowaniu” i kilku podstawowych rozróżnieniach w świecie Siegfrieda
Lenza

Rozdział 3
Botho Strauß: outsider i społeczeństwo. Pragnienie emergencji

Rozdział 4
Skandal na kampusie. Dietrich Schwanitz czyta teorię systemów Niklasa Luhmanna

Rozdział 5
Film, który sam się opowiada; scenariusz, który sam się pisze. Petera Turriniego Miłość na Madagaskarze z perspektywy teorii systemów

CZĘŚĆ II. USYTUOWANIE I POGŁĘBIENIE

Rozdział 1
Usytuowanie. O podstawowych założeniach teorii systemów z perspektywy literaturoznawcy

Rozdział 2
Pogłębienie. O teoretycznosystemowym spojrzeniu na kwestię komunikacji, realizmu i fikcjonalności

Bibliografia

Miejsce wydania tekstów już opublikowanych

Summary (LITERATURE – SOCIETY – SYSTEM. Studies on German-language Writers from the Late 20th Century and Early 21st Century (Peter Handke, Siegfried Lenz, Botho Strauß, Dietrich Schwanitz and Peter Turrini)

This monograph provides selected studies on writers of German and Austrian literature. These studies draw from particular aspects of Niklas Luhmann's Systems Theory, which, although developed within sociology, can be applied to other research fields, such as economics, law, political science, and finally, literary studies. The author of this monograph explains the possible applications of this theory to the issues of conflict, literary scandal, controversial engagements of writers, and also the variety of possible interpretations of literary texts. The conflict around last year’s Literary Nobel Prize winner, Peter Handke, which arose due to his engagement in support of the Serbian case, is presented here as a clash of opinions, as well as their adjustment to a particular line of argument, which, thanks to the media, aims at processing social irritation. In the case of Siegfried Lenz, the aim of the study is to prove the connection between his political views and purely literary activity in the light of substantial system distinctions. Such writers as Botho Strauß and Dietrich Schwanitz are presented here as ones who consciously adapt various theoretical systemic concepts to construct their own literary texts (essays, prose). When interpreting Peter Turrini’s play, on the other hand, the category of 'framing' has been applied along with the relationship between the internal and external references. These analyses are complemented by two theoretical chapters that provide an overview of the most important concepts of the systemic literary studies, which are relatively unfamiliar in Poland, by presenting them against the background of the scholarly tradition.