Autor przedstawił złożoną problematykę formowania się i przejawiania społecznych biografii jednostek tworzących podstawowe kategorie społeczne - płci i wieku - i formy ich doświadczenia we współczesnych społeczeństwach przemysłowych. Praca stanowi kompendium wiedzy oraz reguł racjonalnego działania w procesie transformacji społecznych i edukacyjnych, zainspirować może kreatorów współczesnego ładu społeczno-edukacyjnego do podjęcia nowych, bardziej efektywnych i pragmatycznych rozwiązań. To interdyscyplinarne ujęcie - najbliższe jest pedagogice i socjologii; a ściślej mówiąc: pedagogice społecznej i socjologii wychowania.

The subject of this monograph is the phenomenon and process of social participation of individuals and their category presented in the context of interdisciplinarily construed theory of socialisation and socio-pedagogical theory of environments of their activities. In the initial chapters of this work are presented the fundamental assumptions of the theory of socialisation and characterisation of this process is given, as well as characterisation of its course and the subjective effects in particular stages of biographies experienced by individuals, being formed in conditions of the contemporary societies of industrial and post-industrial civilisation. Further this monograph points to the mutual relations of the course of the process of socialisation of four categories of individuals (children, adolescents, adults and elderly people) and its importance in the formation of the standard image of their social participation. In the final parts of the books the author undertakes and discusses the problem of pedagogical intervention in the environments of the life of individuals in order to overcome or restrict the factors which marginalise the social participation of individuals and strengthening of their chances in life fulfilled in the reality of the Polish society of today.

Uwagi wprowadzające

ROZDZIAŁ I
O procesie socjalizacji z perspektywy poznawczej pedagogiki społecznej

1.1. Potrzeba kontynuacji orientacji socjologicznej w pedagogice społecznej
1.2. Socjologiczna tradycja teorii socjalizacji społecznej
1.3. O znaczeniu interdyscyplinarnej teorii socjalizacji dla umacniania autonomicznego charakteru pedagogiki społecznej
1.4. Możliwości typologii socjalizacji odniesionej do cyklu życia jednostki (cyklu jej życiowego uczestnictwa społecznego)
1.5. Niektóre prakseologiczne konsekwencje typologii socjalizacji

ROZDZIAŁ II
O typologii społecznego uczestnictwa i jej egzemplifikacji w społeczeństwie doświadczającym zmiany cywilizacyjnej

2.1. 0 społecznej obecności jednostki
2.2. Uczestnictwo społeczne jako społeczny aspekt i przejaw życia jednostki
2.3. Typologia społecznego uczestnictwa osób
2.3.1. Uczestnictwo identyfikacyjne
2.3.2. Specjalizacyjny typ uczestnictwa społecznego
2.3.3. Adaptacyjny typ uczestnictwa społecznego
2.3.4. Retrogresywny typ uczestnictwa społecznego
2.3.5. Ideacyjny typ uczestnictwa społecznego
2.3.6. Projekcyjny typ uczestnictwa społecznego
2.4. Uczestnictwo społeczne jako funkcja procesów socjalizacyjnych

ROZDZIAŁ III
O biograficznym wymiarze procesu socjalizacji

3.1. Socjalizacja a biografia społeczna jako kulturowo wykreowana postać społecznego uczestnictwa jednostki
3.2. Kulturowe uwzorowanie przebiegu życia ludzkiego
3.3. Udział procesów socjalizacyjnych w formowaniu biografii społecznej w świetle wybranych koncepcji teoretycznych ich interpretacji
3.4. O potrzebie wzorowania biografii w pedagogice społecznej

ROZDZIAŁ IV
O istocie i przejawach społecznego problemu dziecięcego i potrzebie jego przezwyciężania

4.1. Pedagogiczne zainteresowania dzieciństwem jako problemem społecznym
4.2. Istota społecznej kwestii dziecięcej
4.3. Zróżnicowanie doświadczania świata społecznego w dzieciństwie
4.4. Uwarunkowania i niektóre zagrożenia pomyślnej adaptacji społecznej w wieku dziecięcym

ROZDZIAŁ V
O młodości zależnej, kreatywnej, przedwcześnie usamodzielnionej i społecznie degradowanej

5.1. Młodość, młodzież jako przedmiot naukowego oglądu i refleksji teoretycznej
5.2. Istota społecznego problemu młodzieży
5.3. Społeczna funkcja młodzieńczej kategorii wieku społecznego
5.4. Realizaq'a społecznej funkcji wieku młodzieńczego

Rozdział VI
O dorosłości ustabilizowanej, awansującej, degradującej się i zmarginalizowanej

6.1. O poznawczych zainteresowaniach dorosłością
6.2. Społeczna kwalifikacja dorosłości
6.3. Uczestnictwo społeczne dorosłych: formy i niektóre uwarunkowania

ROZDZIAŁ VII
O starości społecznie koniecznej, tolerowanej i izolowanej

7.1. O problemie kwalifikacji społecznej kategorii wieku starczego
7.2. O kategoriach osób starych społecznie i mechanizmach ich wyłaniania 7.3.0 teoriach tak zwanego wieku starczego

ROZDZIAŁ VIII
O pedagogicznych modelach pomocy jako kulturowo uwzorowanych formach socjalizacyjnej reakcji społecznej na sytuacje zagrażające standardowemu uczestnictwu społecznemu

8.1. O pomocowym wzorze reakcji społecznej - zachowania społecznego
8.2. O przesłankach konstrukqi optymalizacyjnych modeli pomocowych w pedagogice społecznej
8.3. O istocie zjawiska pomocy społecznej
8.4. O formach reakcji społecznej na sytuację trudną
8.5. Uwaga końcowa

ROZDZIAŁ IX
O pedagogice angażującej się w kształtowanie obrazu społecznego uczestnictwa jednostek i ich kategorii wiekowych w zmieniających się środowiskach ich życia

9.1. O obecności pedagogiki społecznej w kompleksowo konstruowanej teorii środowisk wychowawczych
9.2. O udziale pedagogiki społecznej w rozwijaniu teorii środowisk wychowawczych

Zamiast zakończenia - o idei lokalności, czyli przesłankach pedagogicznych projekcji wychowawczego funkcjonowania środowisk terytorialnych

Zestawienie literatury przywoływanej w tekście

Socialisation and social participation. A socio-pedagogical study (Sumrnary)