Książka jest poświęcona teorii i zastosowaniom rozumowań, za pomocą których próbujemy nadawać sens zadziwiającym zjawiskom, zrozumieć zaskakujące wydarzenia czy tłumaczyć sobie budzące zaciekawienie informacje, czyli rozumowaniom abdukcyjnym. Praca łączy badania formalnologiczne z kognitywistyką oraz zawiera wyczerpujący przegląd przywoływanych pojęć w literaturze światowej.