Praca jest fundamentalną aktywnością człowieka i elementem tworzącym jego biografię. Towarzyszyła człowiekowi od zarania dziejów, a ci, którzy ją wykonywali, gromadzili jej rezultaty i mogli przekazywać z pokolenia na pokolenie wiedzę o życiu, funkcjonowaniu w danej grupie, odgrywaniu wybranych ról społecznych.

Praca ludzka to też temat zainteresowania nie tylko ekonomistów, lecz także filozofów, antropologów, teologów czy kulturoznawców. Decyzja autorów, by ponownie uczynić ją przedmiotem naukowej refleksji, uzasadniona jest dwoma zjawiskami dziejącymi się we współczesnym świecie.

Pierwszym z nich jest demoralizacja pracy, utrata godności, sensu, etosu pracy, co w połączeniu z jej coraz większą ekspansją, presją wydajności i anektowaniem kolejnych obszarów życia człowieka prowadzi do epidemii wypalenia zawodowego, depresji, poczucia egzystencjalnej pustki.

Drugim zjawiskiem jest doświadczenie pandemii COVID-19. Dla niektórych był to czas zamknięcia się w domu, w trybie zdalnym, dla innych – redukcji etatów, a właściwie dla każdego − wyrwania ze znanej rzeczywistości i postawienia przed nowymi wyzwaniami. Zmiany dobrze znanych, oswojonych i „naturalizowanych” warunków pracy pozwalają przyjrzeć im się z większą uwagą i krytycyzmem, a także postawić na nowo pytania o charakter, uwarunkowania i znaczenie pracy.

Książka jest kolejnym już efektem współpracy naukowej Centrum Badań im. Edyty Stein z Katedrą Nauk Społecznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym w Poznaniu w ramach projektu transdyscyplinarnego namysłu nad istotnymi fenomenami egzystencji ludzkiej i „budowania mostów” między humanistyką i naukami społecznymi a naukami medycznymi.

Słowo wstępne

HISTORYCZNE PRZEMIANY PRACY

Jan Grad
Praca w tradycyjnej kulturze chłopskiej

Wiesław Banach
Przemiany kultury współczesnej a destrukcja etosu pracy

Jacek Sójka
Fenomen pracy zdalnej. Doświadczenia pandemii Covid-19

ISTOTA I WARTOŚĆ PRACY

Maria Małgorzata Baranowska
Wielokształtny fenomen pracy

Paweł Siek
Fenomen pracy i jej zadania w perspektywie encyklik społecznych

Hanna Suchocka
Fenomen pracy w encyklikach społecznych Jana Pawła II a prawna regulacja pracy

PRACA JAKO SŁUŻBA

Szczepan Cofta, Daria Springer
Szpital, ambulatorium, dom – środowisko pracy personelu medycznego. Wyzwania i zagrożenia

Anna Fitzgerald, Maria Nowosadko
Motywacja do pracy zdalnej psychoterapeutów w nowych warunkach globalnych

Renata Woźniak, Agnieszka Neumann-Podczaska, Ewa Baum
Rola i znaczenie pracy farmaceuty w przeszłości oraz współcześnie

Aleksandra Walkowska, Anna Mackiewicz
Praca w charakterze symulowanego pacjenta – obserwacje z perspektywy osobistej

PRACA CIAŁA, DUSZY I UMYSŁU

Sławomir Michalak
Czy praca może uzdrowić mózg i jak może go zranić?

Wiesław Bryl
Praca serca – aspekty fizjologiczne i patofizjologiczne

Anna Grzegorczyk
Praca serca jako źródło poznania

Małgorzata Okupnik
Przepracować ból żałoby. O opowieści mykologicznej Powrót do życia Long Litt Woon

LUDZIE PRACY

Agata Rybińska
Podwójna praca kobiet? Kazus dr Lilli Berg-Platau (1891-1992)

Małgorzata Grzywacz
Wymiary wolontariatu według Etty Hillesum (1914-1943)

Violetta Julkowska
Idea pracy w edukacji na przykładzie autorskiej koncepcji Tadeusza Łopuszańskiego realizowanej w rydzyńskiej szkole w latach 1928-1939

Małgorzata Krakowiak
Etyczny i ekonomiczny przymus pracy artysty na przykładzie refleksji Józefa Czapskiego

WSPOMNIENIE

Anna Grzegorczyk
Żywot człowieka prawdziwego − dr Wanda Półtawska (1921-2023)

Noty o autorach

Work is a fundamental human activity and an element that forms our biographies. It has accompanied humans since the dawn of history, and those who performed it accumulated its results and were able to pass on from generation to generation the knowledge of living, functioning in a particular group, and playing selected social roles.

Human labour is also a topic of interest not only to economists but also to philosophers, anthropologists, theologians or cultural scientists. The authors' decision to make it a subject of scientific reflections once again is justified by two phenomena occurring in the modern world.

The first is the demoralization of work, the loss of dignity, meaning, and the ethos of work, which, combined with its increasing expansion, the pressure to be productive, and the annexation of more areas of human life, leads to an epidemic of work burnout, depression, and a sense of existential emptiness.

The second phenomenon is the experience of the COVID-19 pandemic. For some, this was a time of confinement at home, in a remote mode; for others, it meant downsizing, and, in fact, for everyone, being uprooted from a familiar reality and confronted with new challenges. Changes in familiar, working conditions, accustomed and "naturalized", make it possible to look at them with more attention and a critical eye, and to raise new questions about the nature, conditions and meaning of work.

The book is yet another result of scientific cooperation between the Edith Stein Research Center and the Department of Social Sciences at Poznań University of Medical Sciences and Poznań University Clinical Hospital within the framework of a project of transdisciplinary reflections on the essential phenomena of human existence and "building bridges" between the humanities and social sciences, and the medical sciences.