W monografii przedstawiono analizę sytuacji uczniów znajdujących się na progu edukacyjnym w pryzmacie antropologicznej kategorii rytuału przejścia. Trzy etapy longituidalnych badań odpowiadały trzem fazom rytuału (faza wyłączenia – koniec trzeciej klasy gimnazjum, faza liminalna – początek pierwszej klasy szkoły ponadgimnazjalnej, faza włączenia – koniec nauki w pierwszej klasie szkoły ponadgimnazjalnej). Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, jaki jest profil przejścia adolescentów z gimnazjum do szkoły ponadgimnazjalnej ze względu na wybrane subiektywne aspekty tożsamości osobowej, orientacje temporalne i edukacyjne plany na przyszłość, obraz siebie w roli ucznia, stosunek do szkoły, poziom identyfikacji ze szkołą, wyobrażenia i oczekiwania względem siebie w roli ucznia i względem szkoły oraz stosunek do zmiany. Wyniki badań ukazujące współczesne oblicze szkolnych obrzędów przejścia oraz przemian tożsamości uczniów w tym okresie prowadzą do wniosku o znaczącej roli środowiska szkolnego w kreowaniu doświadczeń sprzyjających rozwojowi adolescentów, których status się zmienia.